Stop met elektriciteit duur en gas goedkoop te maken

ENERGIE De permanent verlaagde btw op gas is een stommiteit, schrijven William Todts & Benjamin Clarysse.

Deze federale regering had zich voorgenomen om komaf te maken met fossiele subsidies, en eindelijk werk te maken van een vergroening van de fiscaliteit. Om sociale onrust te vermijden deed ze tijdens de energiecrisis net het omgekeerde.

Ook het huidige voorstel om de energiebelastingen te hervormen levert op dat vlak voorlopig niets op. De klok tikt voor ‘de groenste regering ooit’. Bij verder uitstel dreigt afstel.

Goedkope fossiele brandstoffen versterken onze afhankelijkheid en maken ons kwetsbaar voor volatiele markten. Als we nooit meer een energiecrisis zoals in 2021 willen meemaken, moeten we zo snel mogelijk af van gas als warmtebron.

Daarvoor is een hele batterij beleidsmaatregelen nodig. Maar ook ons belastingsysteem moet richting elektrisch rijden en verwarmen stimuleren, en op dat vlak is België al jaren een van de slechtste leerlingen van de klas. In dit land maken we gas goedkoop en elektriciteit duur.

In het nieuwe voorstel van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) wordt het verlaagde btw-tarief van 6 procent (in plaats van 21 procent) permanent en komen er accijnzen. Van Peteghem rekende voor dat de gasfactuur daardoor met tientallen euro’s per maand zal verminderen in vergelijking met het oude systeem. De hervorming wordt verkocht als een sociale, ecologische maatregel die ook nog eens budgetneutraal is.

Maar van verduurzaming is weinig sprake. Het nieuwe accijnstarief op elektriciteit is veel hoger dan dat op gas, en er is geen systeem om dat structureel te corrigeren. Alleen bij lage gasprijzen treedt een ‘omgekeerde’ cliquet in werking, met een beperkte lastenverhoging tot gevolg. Omdat er een ‘basisverbruik’ is voor zowel voor gas als elektriciteit, krijgen gebruikers van fossiele verwarming een dubbel voordeel ten opzichte van wie verwarmt met elektriciteit Het voorstel tot accijnshervorming is daarom in zijn huidige vorm een gemiste kans.

Geen excuus

Wat nu op tafel ligt, kost bovendien elk jaar handenvol geld, alleen dit jaar al meer dan 700 miljoen euro. Schulden maken om gas voor iedereen goedkoop te houden is nochtans duidelijk geen goed idee. Gebruik dat geld liever voor gerichte sociale ingrepen. Elke euro voor lage gasfacturen is er een die je niet in renovaties of ziekenhuizen kunt investeren. Of om de één miljoen Belgen die vandaag gebruikmaken van het sociaal tarief, toegang te geven tot zonnestroom en zuinige woningen. Dat niet alle bevoegdheden federaal zijn, of dat de gewestelijke heffingen nog zwaarder wegen, is geen excuus. De meerderheid van de federale regeringspartijen regeert mee in de regio’s, en moet ook daar maar eens flink op tafel kloppen.

Organiseer meteen een taxshift van elektriciteit naar brandstoffen, of beslis dat die shift zich de komende vijf tot tien jaar voltrekt. België kan ook anticiperen op de Europese koolstoftaks die er sowieso aan zit te komen vanaf 2027.

De oproer over het snel terugschroeven van de btw-korting is verontrustend en symptomatisch voor het beleid. Als de regering het in een context van forse prijsdalingen niet aandurft om een zeer beperkte accijns in te voeren op gas, hoe zal ze dan ooit een taxshift van elektriciteit naar gas en mazout verwezenlijken? Waarom zouden we op elektriciteit accijnzen invoeren die we binnenkort willen verlagen?

De taxshift van elektriciteit naar fossiel moet nu van start gaan. Veel kansen om zo’n hervorming door te voeren resten er niet meer. Uitstel van een beslissing verplaatst het debat naar de herfst van 2023, wanneer de kiescampagnes zich al op gang trekken. De kans op een fiscale trendbreuk is op dat moment allicht verkeken.