Voorspelt de dalende rentecurve een nakende recessie?
De rentecurve – het verschil tussen de lange- en korte termijnrente – flirt in België met de nulgrens, terwijl ze in de VS almaar dieper daalt. Een oude wijsheid zegt dat een negatieve rentecurve de voorbode is van een recessie. Is die onvermijdelijk?
De voorbije vijftig jaar was in Amerika de omgekeerde rentecurve de perfecte voorspeller van een recessie. De rentecurve is het verschil tussen de lange- en kortetermijnrente. Doorgaans neemt men daarvoor de rente op een staatsobligatie op 10 jaar en een staatsobligatie op 2 jaar of een schatkistcertificaat op 3 maanden. In normale tijden ligt de langetermijnrente veel hoger dan de kortetermijnrente.
Vorig jaar kantelde die wetmatigheid in de VS. Het verschil tussen een schatkistcertificaat op 3 maanden en de tienjaarsrente liep op tot -1,63 procent. Ook in Europa neemt het verschil tussen de lange en korte rente snel af. In België bedraagt de rente op een schatkistcertificaat van 3 maanden 2,9 procent, tegen -0,68 procent anderhalf jaar geleden. De rente op een Belgische staatsobligatie op 10 jaar schommelt ook rond de 3 procent.
1 Hoekomthetdatderentecurvenegatiefis?
Omdat
de kortetermijnrente veel sneller stijgt dan de langetermijnrente. Dat komt in de eerste plaats door de centrale banken. Die verhoogden sinds
vorig jaar fors de rente om de inflatie te bestrijden. Als een centrale bank de
‘beleidsrente’ verhoogt, trekt ze het tarief op waartegen commerciële banken hun overtollige liquiditeiten bij de centrale bank parkeren. De rente op kort financieel papier, zoals schatkistcertificaten, moet dan volgen, door het spel van vraag en aanbod op de geldmarkt. Als dat niet zou zijn, zou niemand nog kortetermijnpapier willen kopen, want dan wordt het voordeliger om het geld permanent bij de centrale bank te parkeren.
De langetermijnrente daarentegen wordt minder door de centrale banken beïnvloed, dan door de vergoeding die marktpartijen billijk vinden om hun geld tien jaar aan een overheid uit te lenen en het niet elders te investeren. Hierdoor hangt de langetermijnrente veel meer af van de verwachtingen over groei en inflatie over de komende tien jaar.
2 Waaromiseenomgekeerderentecurveeengoedeindicatorvooreenrecessie?
In een normale opgaande economische fase ligt de langetermijnrente hoger dan
de kortetermijnrente. Investeerders zijn positiever over de wat verder liggende dan over de nabije toekomst. In een opwaartse fase van de economie is er ook nog geen inflatieprobleem. Centrale banken hoeven de rente niet op te trekken om inflatie of oververhitting te bestrijden.
Wanneer de economie hard begint te draaien, loopt de inflatie op en trekt de centrale bank de rente op om die inflatie niet uit de hand te laten lopen. Beleggers raken minder overtuigd dat de economie het hoge groeitempo nog lang kan volhouden, waardoor de langetermijnrente zakt. Ze vrezen ook dat het rentebeleid van de centrale banken haar werk zal doen: de economie vertragen. ‘Voor de banken wordt bij een omgekeerde rentecurve het
verstrekken van deposito’s duurder dan leningen toekennen, omdat die leningen de langetermijnrente volgen. Hierdoor zullen ze minder geld uitlenen aan bedrijven en gezinnen. In de VS is dat al volop aan de gang. Dat vertraagt de economie’, zegt Frank Vranken, hoofdstrateeg bij Edmond de Rothschild.
Vranken gelooft dus dat de omgekeerde rentecurve nog altijd als een goede recessievoorspeller werkt. ‘Het probleem is dat de timing heel ruim gemeten is: ergens tussen de 6 en 24 maanden, wat in economische termen een heel eind is. Een heel precieze voorspeller is het dus niet’, merkt Vranken op.
3 Voorspeltdecurvealtijdeenrecessie?
De rentecurve als recessievoorspeller geldt vooral voor de VS. De eurozone is nog te jong om hier precieze uitspraken over te doen, maar doorgaans volgt de
Europese conjunctuur de Amerikaanse. De vorige keer dat de rentecurve omkeerde, was in 2018, toen de Federal Reserve startte met renteverhogingen. De econo
mie ging binnen de 24 maanden wel degelijk in recessie, maar dat was puur te wijten aan de coronalockdowns. Zonder corona was het absoluut geen uitgemaakte zaak of de Amerikaanse economie in recessie zou gaan. De reden waarom de
curve een minder accurate voorspeller geworden is, is het verstorend werk van de centrale banken. Die kochten de voorbije jaren massaal langetermijnobligaties op, waardoor de langetermijnrente onnatuurlijk laag kwam te staan. Ook nu nog zitten de centrale banken op grote hoeveelheden staatsobligaties. Of de economie in recessie gaat, blijft moeilijk te voorspellen; andere voorspellende factoren zoals de arbeidsmarkt en het ondernemersvertrouwen geven tegenstrijdige indicaties tegenover de rentecurve.
De rentecurve als recessievoorspeller geldt vooral voor de VS