Wat is het politieke antwoord op onbehagen en eenzaamheid?

Veel Belgen zitten niet goed in hun vel. Ze zijn eenzaam, onzeker, gespannen of somber gestemd. Een op de vijf jonge twintigers zou zelfs op het randje van een depressie balanceren. Een op de zes Belgen lijdt onder eenzaamheid. Sommigen hebben niemand om een goed gesprek mee te voeren. Voor enkele indicatoren, waaronder veerkracht en algemeen welbevinden, zit België in de staart van het Europese peloton.

Dat zijn de ongemakkelijke conclusies van een Europees onderzoek waaraan de Universiteit Antwerpen meewerkte. Deels bevestigen ze wat we om ons heen zien. Het mentale welzijn bij jongeren is gedaald. Een groeiend aantal werknemers kampt met burn-outklachten. Bij veel mensen leeft een gevoel van onbehagen. Terwijl de klimaatcrisis al jaren een donkere schaduw werpt over de wereld, is de opeenvolging van de pandemie, de energiecrisis en de inflatie er nog eens bovenop gekomen. Je zou voor minder gaan tobben.

Toch is er objectief weinig reden tot grote zorg. We leven in een vrij en democratisch land, met een hoog welvaartspeil en een sterk uitgebouwde welvaartsstaat. Er zijn niet zoveel landen op de wereld waar de inwoners in dezelfde mate de vrijheid hebben om zichzelf te zijn, en over evenveel mogelijkheden beschikken om zich te ontplooien op de manier die hun voorkeur heeft. Maar dat zijn rationele vaststellingen, die niet hoeven overeen te komen met de subjectieve percepties.

De conclusies zijn van belang voor de beleidsmakers. Zijn ze wel bezig met de juiste dingen? Stikstof en natuurherstel zijn belangrijk, maar ze lijken meer aandacht van politici op te slokken dan eenzaamheid en onbehagen. Dat is wel verklaarbaar. Dat veel Belgen niet goed in hun vel zitten, is geen probleem dat je met een kant-en-klaar beleidsplan uit de wereld helpt. Wat is een goede aanpak tegen de groeiende eenzaamheid, die volgens specialisten qua gezondheidsrisico vergelijkbaar is met roken? Wat doe je tegen de mentale problemen van jongeren, die wellicht veroorzaakt worden door een complexe cocktail waarin ook sociale media en peer pressure een rol spelen?

Toch kunnen politici deze conclusies niet naast zich neerleggen. Mentaal welzijn is gediend met een stabiele, positieve onderstroom in de samenleving. Niet met polarisering en elkaar vliegen afvangen. De kans dat mensen zich prettig in hun vel voelen is groter in een warme samenleving, dan in een maatschappij waar verzuring en negativisme de boventoon voeren.

De kans dat mensen zich prettig in hun vel voelen is groter in een warme samenleving