Vijftig miljoen mensen slachtoffer van moderne slavernij
MENSENRECHTEN Het aantal slachtoffers van moderne slavernij is de laatste vijf jaar toegenomen met tien miljoen, blijkt uit de nieuwe Global Slavery Index. Bij de oogst van cacaobonen blijft kinderarbeid een pijnpunt. Het rapport waarschuwt ook voor het risico op handel in kinderen via weeshuizen.
49,6 miljoen mensen waren in 2021 het slachtoffer van moderne slavernij. De situatie is een stuk slechter dan vijf jaar geleden, onder meer door ‘gewapende conflicten, wijdverspreide aantasting van het milieu en de gevolgen van de pandemie’, besluit het rapport Global Slavery Index van de mensenrechtenorganisatie Walk Free. Moderne slavernij behelst onder meer dwangarbeid (27,6 miljoen mensen), gedwongen huwelijken (22 miljoen), schuld- en andere slavernij, en mensenhandel.
Het verschijnsel komt het meest voor in Noord-Korea, Eritrea en Mauritanië, het grootst aantal slachtoffers is terug te vinden in India, China en NoordKorea. België behoort tot de landen waar slavernij het minst voorkomt, maar zelfs bij ons zijn er volgens het rapport 11.000 slachtoffers. ‘Elke dag kopen we producten of gebruiken we diensten die mensen onder dwang hebben moeten maken of leveren’, benadrukt het rapport. Dwang- en kinderarbeid vormen regelmatig een ‘verborgen ingrediënt van chocola’, signaleren de auteurs. De onderliggende factor is het contrast tussen wat boeren uit onder meer Ivoorkust en Ghana krijgen voor hun cacao en wat grote westerse chocoladebedrijven eraan verdienen. Terwijl de vier grootste chocoladebedrijven hun winsten tijdens de pandemie met 15 miljard dollar zagen toenemen, kunnen veel cacaoboeren niet leven van hun oogst. In Ivoorkust bedraagt het gemiddelde daginkomen van een cacaoboer omgerekend 1,23 dollar. Van de prijs van een chocoladereep krijgen boeren zes procent, terwijl 33 procent naar de producenten gaat.
Die armoede onder cacaoboeren, gecombineerd met sterk varierende prijzen, beperkte toegang tot onderwijs, kleine winstmarges en weinig onderhandelingsmarges noopt boeren ertoe ‘kwetsbare arbeidskrachten in te zetten, waaronder migranten, maar ook hun eigen kinderen’.
Kinderarbeid in een aluminiumfabriek in Bangladesh.
Verwacht wordt dat de chocoladeindustrie tegen 2028 200 miljard dollar waard is, wat het risico op uitbuiting nog vergroot, aldus het rapport. Zo ging de toename van de cacaoproductie in Ivoorkust en Ghana met 62 procent gepaard met een stijging van gevaarlijke kinderarbeid met 13 procent.
Kinderen worden uit hun gezin weggehaald om in weeshuizen lege plaatsen op te vullen
Ook de pandemie verhoogde het risico. Factoren als onderbrekingen in de aanvoer, prijsschommelingen en de instabiele vraag naar cacao kwamen boven op toegenomen voedselonzekerheid, stijgende armoede en beperkt onderwijs. Schoolsluitingen, povere overheidshulp en dalende gezinsinkomens vergroten voor Ghanese kinderen het risico dat ze gevaarlijk werk moeten verrichten. Eén studie in Ivoorkust zag kinderarbeid met 21 procent toenemen op cacaoplantages tijdens een gedeeltelijke lockdown in 2020.
Vraag naar weeskinderen
Het rapport wijst ook op kinderhandel via weeshuizen, vooral in lageloonlanden. Bij deze ‘weeshandel’ worden ‘kinderen gerekruteerd voor zorginstellingen om winst te maken of uitgebuit te worden’.
Zo zijn er meldingen van kinderen die met opzet weggehaald worden bij kwetsbare gezinnen om lege plaatsen op te vullen in weeshuizen onder het voorwendsel van betere zorg en opleiding. Eenmaalindeweeshuizen–engeisoleerd van de gemeenschap en hun familie – lopen ze kans op verwaarlozing, misbruik en uitbuiting. Een weeshuis in India voor meisjes met een mentale beperking kwam in opspraak nadat een tienjarige was ontsnapt. Ze vertelde de politie dat zij en andere meisjes meestal werden opgesloten en regelmatig werden meegenomen door vreemdelingen.
De populariteit van vrijwilligerswerk in weeshuizen werkt een toename van weeshuizen in toeristische hotspots in de hand, aldus het rapport. Zo steeg het aantal instellingen in Cambodja met 75 procent op vijf jaar, hoewel er geen toename was van weeskinderen. In Uganda steeg het aantal kinderen in instellingen van iets meer dan 1.000 in 1990 tot 55.000 in 2018, en dat ondanks een sterke daling van het aantal wezen.
De aanwezigheid van vrijwilligers verhoogt ook het risico op seksueel misbruik van de kinderen, stelt het rapport. ‘Er zijn heel wat gedocumenteerde gevallen van daders die zo toegang kregen tot kwetsbare kinderen.’ Het rapport roept overheden wereldwijd op om de koppeling tussen weeshuizen en moderne slavernij te erkennen en meer actie te ondernemen tegen alle vormen van moderne slavernij.