Peking ontdekt gigantische schuldenput bij lokale besturen
China legt de zweep op de lokale besturen om hun boeken op orde te brengen, en in het bijzonder hun verdoken schulden. Die zouden tot 10 biljoen dollar kunnen bedragen.
De lokale besturen in China staan onder zware druk van Peking om hun schulden af te bouwen. Dat kan gevolgen hebben voor de wereldeconomie. Want onder de waterlijn hebben de subsidiepotten van Chinese besturen de afgelopen jaren die wereldeconomie stevig aangestuurd.
Enkele voorbeelden. Zodra de provincie Yunnan de industriële productie van cannabisolie begon te stimuleren, dook
het product massaal op in westerse cosmeticawinkels. De subsidies waarmee
de provincie Hubei consumenten wil verleiden om auto’s te kopen, zijn goed
nieuws voor het autobedrijf Dongfeng, tevens partner van Europese autobouwers. China domineert vandaag de zonnepanelensector omdat het daar in het verleden veel staatsgeld voor over had. Omdat
steden en provincies met elkaar concurreren om de beste groeicijfers, stroomde het geld gul, en vaak zonder veel controle. Maar die tijd lijkt definitief voorbij.
1 Waarom is dit nu een probleem?
Peking heeft dankzij digitalisering een beter zicht op de budgetten van lokale besturen, en de cijfers doen duizelen. Volgens S&P Global Ratings waren de schulden in 2022 minstens 120 procent van de inkomsten, meer dan wat Peking acceptabel acht. Bovendien is er nog zoiets als ‘verdoken schuld’. Dat zijn allerlei kredietlijnen, subsidies en giften die lokale besturen uit hun boeken probeer
den te houden. Denk bijvoorbeeld aan illegale garanties aan een lokale ondernemer, die eventueel toekomstige verliezen kan afwentelen op de provincie.
Die ‘zwarte’ schuldenput zou volgens de relatief onafhankelijke Chinese zakenkrant Caixin maar liefst 10 biljoen dollar bedragen. Dat is een één met dertien nullen achter, en het dubbele van de officieel geregistreerde lokale schulden in 2022. Al die schimmige financiële verplichtingen zaten ‘verstopt’ bij lokale investeringsmaatschappijen. China’s onofficiële schuld zou bijna even groot zijn als de volledige staatsschuld van Japan, kampioen van de overheidsschulden.
Vroeger konden lokale besturen zich gedragen als wilde weldoeners omdat ze veel inkomsten haalden uit de verkoop van grond. Er was voldoende aanbod en de prijs steeg altijd. Maar volgens de Ameri
Schimmige financiële verplichtingen zitten verstopt bij lokale investeringsmaatschappijen
kaanse nieuwszender CNBC zijn de opbrengsten van grondverkopen met minstens 23,3 procent gedaald. En veel alternatieve inkomstenbronnen hebben de besturen niet. China heft immers relatief weinig belastingen, zeker voor bedrijven. De uitgaven voor tests in de coronacrisis hebben alle reserves opgesoupeerd.
2 Wat moet er gebeuren?
De centrale overheid in Peking neemt weinig fiscale verantwoordelijkheid op zich. Dat lijkt atypisch voor een sterk gecentraliseerd land, zeker omdat de partijelite vanuit Peking de economische marsorders oplegt. Toch dragen de lokale besturen zelf 85 procent van de kosten voor dienstverlening, terwijl ze maar 60 procent van de belastinginkomsten krijgen. Ondanks smeekbedes van lokale besturen heeft de Communistische Partij opnieuw aangekondigd dat Peking niet zal tussenkomen bij betalingsproblemen of faillissementen. Wel zullen lokale besturen bestraft worden als ze niet snel genoeg saneren.
Peking zal drie dingen eisen: betere controle op de provinciale en stedelijke vehikels voor bedrijfsleningen, een herfinanciering van de schulden via bijvoorbeeld langere leentermijnen, en besparingen op de uitgaven.
Dat laatste is een recept voor onvrede: in januari van dit jaar waren er in
minstens vier steden grote protesten van gepensioneerden tegen besparingen op hun medische toelages.
Volgens de krant Caixin zijn Chinese commerciële banken in staat om net geen 20 procent van de verdoken schulden over te nemen zonder in de problemen te komen. Hoe het met de rest van de schul
den verder moet, is een open vraag.
3 Hoe kan een land blijven draaien met zulke diepe financiële putten?
Voor landen die hun overheidsschulden intern financieren, en dus niet via de internationale kapitaalmarkten, is een hoge overheidsschuld een minder nijpend
probleem. China houdt heel veel geld binnen de eigen grenzen via kapitaalcon
troles. Chinese spaarders mogen niet zomaar doen met hun geld wat ze willen
en het geld blijft zonder veel controle circuleren tussen overheden en staatsbanken. Toch zal het voor China een wankele evenwichtsoefening worden om de schuldenberg de baas te blijven. De afbetalingen zullen harder wegen op de armere provincies. De klassieke manier waarop China zichzelf financiert, lijkt niet langer duurzaam. Er zijn te weinig belastinginkomsten om bijvoorbeeld de vergrijzing op te vangen. Peking kan besparingen eisen op de sociale uitgaven, maar die zijn nu al erg beperkt. Bovendien veroorzaakt dat protest en instabiliteit. Aangezien veel bedrijven meeprofiteerden van Chinees belastinggeld, wordt Pekings besparingsdrift een uitdaging voor de hele wereld.