“De straf van Acid laat zien dat de wereld niet zo rechtvaardig is”
De straf voor youtuber Nathan ‘Acid’ Vandergunst lijkt de druppel te zijn voor veel jongeren die justitie al langer wantrouwden. Vanwaar die grote kloof, en valt er iets aan te doen? “Mensen blijven uitleggen hoe justitie werkt, is belangrijk.”
“Acid krijgt een zwaardere straf dan de Reuzegommers die Sanda Dia het leven hebben gekost. Ja, dan heeft justitie gefaald”, zegt Erika Cepe (20). De studente journalistiek stelt zich al langer vragen bij ons gerechtssysteem en verwijst naar de uitspraak na de dood van Sanda Dia, maar ook naar de zaak rond Nicolas Caeyers, de influencer die onlangs veroordeeld werd voor de verkrachting van twee minderjarigen. Cepe kan er niet bij dat youtuber Nathan ‘Acid’ Vandergunst een boete van 800 euro en een schadevergoeding van 20.000 euro moet betalen voor de video waarin hij de namen van vier leden van de studentenclub Reuzegom noemde, ook al werden twee van hen niet veroordeeld in het dossier rond de dood van Dia.
Op sociale media staat ze alvast niet alleen. Van Elisabeth Lucie Baeten (Katrien van Politiek PR) in haar laatste video, Yassine Boubout op zijn Instagramstory’s tot de vele crowdfundingacties die in enkele uren meer dan 50.000 euro ophaalden: online is de verontwaardiging groot. Ook talloze lezers reageerden verbolgen: “Klassenjustitie”, “Vrouwe Justitia is blind”, “zolang je maar rijk bent in ons land”. De kloof tussen justitie en jongeren lijkt steeds dieper.
Benjamin De Mesel, moraalfilosoof aan de KU Leuven ziet verschillende redenen voor de verontwaardiging. Hij doet onderzoek naar schuld en straffen. “Allereerst voelen heel veel mensen de discrepantie aan tussen de gevolgen van de daden van Acid en die van de Reuzegommers. In het geval van Acid is dat (onder meer, red.) materiële schade aan het restaurant van de ouders van de Reuzegommer die hij noemde in zijn video. Bij de Reuzegommers is dat de dood van Sanda Dia.” Als je daar dan de straffen naast legt, voelt dat voor velen onrechtvaardig aan, stelt De Mesel.
Het hele systeem
Het is precies dat wat bij Cepe zo wringt. “De straf van Acid laat zien dat de wereld niet zo rechtvaardig is. Als je meer geld hebt, kan je met meer wegkomen.” Dat is ook wat Acid na de uitspraak zelf zei: “Money always wins”.
Al gaat het voor Cepe verder dan dat. “Bij mensen van mijn generatie hoor ik zowat altijd hetzelfde: het hele systeem werkt niet goed.” Mocht Cepe ooit zelf voor een rechtbank moeten verschijnen, zou dat niet met een gerust hart zijn, zegt ze. De Mesel denkt dat het een breder fenomeen is. “Het gaat niet alleen over justitie, maar over ons hele democratische stelsel.”
Mensen blijven uitleggen hoe justitie werkt, is uiterst belangrijk, vindt De Mesel: “Uiteindelijk verkiezen wij politici in het parlement, die dan wetten goedkeuren die rechtbanken uitvoeren. Je kunt het oneens zijn met de uitspraak, maar dat is niet hetzelfde als klassenjustitie”, zegt De Mesel. “Of daar in België sprake van is, blijkt niet echt uit onderzoek”, al benadrukt hij dat meer research nodig is.
Student bestuurskunde Camiel Vandecavey (18) maakt zich zorgen over het diepe wantrouwen. “Ik heb vandaag met heel veel mensen online gediscussieerd. Hoe je het draait of keert, dat de straf voor Acid zwaar is kun je niet ontkennen. Maar klassenjustitie vind ik een heel zwaar begrip. De politiek moet hier een antwoord op bieden met nieuwe wetten, in plaats van Tiktokvideo’s te maken om kiezers te winnen.”
Bij zijn leeftijdsgenoten delft Vandecavey vaak het onderspit. “Als Acid iets zegt, geloven ze dat. Veel meer dan als het van een rechter komt.” Dat blijkt ook uit de lezersreacties. Velen vinden dat Acid net deed wat heel veel anderen nodig vonden: Reuzegommers verder straffen. Cepe sluit zich daarbij aan. “Bovendien was hij niet de enige die de namen van Reuzegommers online gelekt heeft”, zegt ze. Al geeft ze toe dat zoiets bij Acid meer impact heeft door zijn bereik van 600.000 volgers op Youtube.
“Justitie heeft gefaald. Als je meer geld hebt, kan je met meer wegkomen” Erika Cepe
Intentie en schuldinzicht
“De politiek moet hier een antwoord op bieden met nieuwe wetten, in plaats van Tiktokvideo’s te maken om kiezers te winnen” Camiel Vandecavey Student bestuurskunde
Het is net dat grote platform dat een verantwoordelijkheid meebrengt, zegt De Mesel: “Acid heeft het oor van heel wat mensen. Hij heeft dus ook de verantwoordelijkheid om juiste informatie te verspreiden. De rechtbank oordeelde dat hij daar niet juist mee is omgegaan.” Bovendien zijn er twee aspecten die in de rechtbank, maar minder in de publieke opinie worden bediscussieerd: intentie en schuldinzicht, zegt De Mesel. “Uiteraard is de dood van Sanda Dia gruwelijk. Maar zijn dood was niet opzettelijk, oordeelde de rechtbank, de Reuzegommers zijn niet met die intentie aan de doop begonnen.” Acids video had wel als doel om de genoemde Reuzegommers en hun familie te schaden.
Dat Acid eerder een voorgestelde werkstraf afwees, duidt op weinig schuldinzicht, zegt De Mesel, die erop wijst dat de Reuzegommers hun werkstraf wel aanvaardden. De Mesel: “Via een werkstraf aanvaard je in zekere zin ook verantwoordelijkheid voor je daden. Je zegt: ‘Ik heb iets verkeerds gedaan en ik wil iets terugdoen’. Acid ging voor de vrijspraak. Daaruit blijkt niet meteen dat hij zijn fout inziet.”
“Meningen mogen niet worden verbannen door straffen op te leggen”, vindt Walter Van Steenbrugge, de advocaat van Acid.
“Wij zijn uiteraard ontgoocheld door dit vonnis”, reageert Walter Van Steenbrugge, de advocaat van Nathan ‘Acid’ Vandergunst. “Strafrechtelijk kun je er veel bedenkingen bij hebben, maar bij het burgerlijk gedeelte – de schadevergoeding dus – is alle verhouding zoek. Restauranthouders die zelf kiezen voor een openbare zitting krijgen een bedrag dat hoger ligt dan wat aan de familie van Sanda Dia werd toegekend.”
“Ik adviseer mijn cliënt om tegen dit vonnis in beroep te gaan, omdat het nergens op slaat om iemand een straf op te leggen wegens bepaalde uitspraken in een maatschappelijk relevant thema. Akkoord, hij heeft dat in scherpe bewoordingen gedaan, op een manier die ik niet zou hanteren. Maar als het gaat om maatschappelijk relevante thema’s, zoals de rechtspraak in de zaak-Reuzegom, dan mag je scherp zijn en choqueren. Hij heeft kritiek gegeven op klassenjustitie, op hoe er met twee maten en gewichten wordt gewerkt, op de pers ook.”
Hij noemde onder meer de naam van iemand die niet betrokken was bij de doop zelf. Daarvoor is hij veroordeeld.
“In de ogen van de jonge burger die Vandergunst is, was die persoon een deelnemer omdat hij tussenkwam voor de schoonmaak van het doopritueel. Maar nogmaals: hij mag scherp zijn. Hij was ook niet alleen met zijn kritiek op het arrest, veel jonge en oudere mensen hadden er hun vragen bij. Het is zeer belangrijk dat er andere meningen worden geuit, die mag je niet verbannen door straffen op te leggen. Ik vind ook dat dit een misdrijf is dat, zoals persmisdrijven, voor een assisenjury zou moeten komen. Ik kan wel raden wat het resultaat zou zijn van een beoordeling door twaalf volksrechters.”
In Ter zake voegde Van Steenbrugge daar nog aan toe dat er volgende week een mededeling van zijn cliënt komt. “Dat zal in de richting van een hoger beroep zijn.”
“Als het gaat om maatschappelijk relevante thema’s, dan mag je scherp zijn en choqueren”