Groen licht voor nieuw strafwetboek
Het federaal parlement heeft het nieuwe strafwetboek goedgekeurd, dat in 2026 in werking zal treden. Er komt een puntensysteem om de strafmaat te bepalen en ‘ecocide’ doet haar intrede.
De handboeken strafrecht mogen herschreven worden. Donderdagmiddag heeft het federaal parlement definitief het licht op groen gezet voor het nieuwe strafwetboek waar acht jaar lang aan getimmerd is. Het zal in 2026 in werking treden, twee jaar na de publicatie ervan in het Belgisch Staatsblad.
Het huidige strafwetboek dateert van 1867 en was dus wel aan herziening toe. Niet dat er sindsdien geen nieuwe strafbepalingen zijn bijgekomen, maar ze werden zo goed en zo kwaad mogelijk ingepast in het bestaande strafwetboek. Op termijn werd dat een rommeltje. Sinds de jaren 70 waren er daarom al vijf pogingen geweest om het strafwetboek te hertekenen.
Meer opties
In het nieuwe strafwetboek zijn alle misdrijven opgedeeld in acht verschillende strafniveaus. Een strafniveau is een pakketje aan mogelijke strafmaatregelen.
Bij niveau 1 is er bijvoorbeeld niet in een gevangenisstraf voorzien, maar gaat het onder meer om een geldboete of een werkstraf. Dat is van toepassing op pakweg laster of openbare dronkenschap. Bij niveau 8 – het hoogste – gaat het om de levenslange gevangenisstraf. Daaronder valt bijvoorbeeld doodslag met voorbedachten rade. Er komt ook een puntensysteem, waarbij verzwarende omstandigheden zoals ‘discriminatie als drijfveer’ de strafmaat kunnen doen stijgen.
Vervolgens somt het strafwetboek de verschillende misdrijven op, die ook worden gelinkt aan zo’n strafniveau. Het is dus niet langer zo dat bij elk afzonderlijk misdrijf melding wordt gemaakt van de mogelijke minimum- en maximumstraf. Bovendien verdwijnt het klassieke onderscheid tussen ‘misdaden’, ‘wanbedrijven’ en ‘overtredingen’. De facto blijft voor veel misdrijven de strafmaat wel ongeveer gelijk aan die van vandaag.
De regering benadrukte wel al dat het nieuwe strafwetboek de rechter meer mogelijkheden aanreikt om veroordeelden te straffen, bijvoorbeeld via verplichte probatiestraffen, zoals een cursus agressiebeheersing, of een beroeps- of rijverbod. Straffen als geldboetes, werkstraffen en elektronisch toezicht worden uitgebreid.
Lijkschennis strafbaar
Een nieuwkomer in het strafwetboek is ecocide – het milieu ernstig en blijvende schade toebrengen op grote schaal. Ons land is daarmee een pionier.
Een ander misdrijf dat zijn intrede doet, is het aanzetten tot zelfdoding. Ook lijkschennis wordt strafbaar, net als beschikken over een verborgen compartiment in een auto om illegale zaken in te verstoppen – wat kan helpen in de strijd tegen drugs. In het nieuwe strafwetboek wordt ook de recente hervorming van het seksueel strafrecht geïntegreerd.
Het wordt verboden om een verborgen compartiment te hebben in de auto, bijvoorbeeld om drugs te verbergen
Anderzijds verdwijnen ook misdrijven uit het strafwetboek omdat andere sancties, zoals GAS-boetes, een efficiënter middel zijn om ertegen op te treden. Een voorbeeld daarvan is nachtlawaai. Daarnaast wordt er ook een aantal archaïsche strafbepalingen uitgehaald, zoals het zichzelf onterecht toe-eigenen van een adellijke titel.