Niet meer treuzelen om Oekraïne te helpen winnen
Een einde maken aan deze oorlog? Luister naar de Oekraïense Joelia en de Russische Joelia: dat lukt alleen als we Poetin in het stof doen bijten.
Timothy Garton Ash
Doceert Europese studies aan de universiteiten van Oxford en Stanford.
Is Europa in oorlog? Het is een simpele vraag die we onszelf kunnen stellen nu de tweede verjaardag van de Russische invasie van Oekraïne er zit aan te komen. Vorige zondag legde ik ze voor aan een zaal vol deelnemers aan de Veiligheidsconferentie in München. De meesten staken hun hand op: ja, Europa is in oorlog. Waarop ik een tweede vraag stelde: denkt u dat een meerderheid in uw eigen land hierdoor is wakkergeschud? Slechts weinig handen gingen de lucht in.
Het was een München van pijnlijke contrasten. Op de conferentie waren er zwaargewonde, Oekraïense soldaten met helse frontverhalen. Joelia Paievska, een doorgewinterde legerarts, vertelde dat ze “stromen bloed en rivieren van lijden” had gezien en hoe “kinderen stierven in mijn armen”.
“Wij zijn de honden van de oorlog”, zei ze bij de herinnering aan de drie maanden dat ze werd vastgehouden en gemarteld door de Russen. “Geef ons de wapens,” besloot ze, “om een eind te maken aan deze oorlog”.
Ook aanwezig: Joelia Navalnaja. Ze kwam het podium op nog voordat het nieuws van de dood van haar man Aleksej Navalny bevestigd was, en ze riep op om Vladimir Poetin voor de rechter te brengen. Ze herinnerde ons er ook aan dat er nog een ander Rusland is, dat vecht tegen de tiran. Vervolgens nam ze een ontroerende, uitdagende video op die je op YouTube kunt bekijken.
Shoppen en reizen
Maar op twee stappen van de conferentiezaal belandde je midden in de weekenddrukte, met mensen in cafés en bars die genoten van een onverwacht zonnetje, of die aan het shoppen waren of een wintervakantie boekten naar een aantrekkelijke bestemming. Wat ik zag waren welvarende, zelfs verwende leventjes. Europa in oorlog? Echt?
Vergeleken met vorig jaar hielden de westerse leiders op de conferentie iets meer rekening met de realiteit van een langdurige oorlog, maar de meesten slagenernogaltijdnietinomhetgevoel van een existentiële dreiging over te brengen op hun bevolking. Ze laten ook na om maatregelen te nemen om Oekraïne te behoeden voor nog meer nederlagen op het slagveld, zoals de recente terugtrekking uit Avdiivka.
Erzijnenkelenoemenswaardigeuitzonderingen. Kaja Kallas, de Estse premier die door het Kremlin op een lijst van gezochte misdadigers is gezet, is zo iemand.
Mette Frederiksen, de Deense premier, heeft zin voor urgentie en voegde de daad bij het woord. “We hebben besloten onze volledige artillerie te doneren”, zei ze tijdens de bijeenkomst. Denemarken heeft ook al F-16’s gestuurd.
Dan is er Petr Pavel, de voormalige Navo-generaal die nu president is van Tsjechië. Hij vertelde dat de Tsjechen, in samenwerking met de Denen en anderen, op de wereldmarkt 500.000 patronen van 155 mm en 300.000 patronen van 122 mm hebben gevonden die onmiddellijk kunnen aangekocht worden om de komende weken verscheept te worden naar Oekraïne. Pavel legde uit dat de Oekraïners hiermee zouden kunnen standhouden tot later dit jaar, wanneer de westerse defensie-industrie meer munitie kan leveren.
Het zou het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden ook de tijd geven om over zijn schandelijke trumpiaanse obstructie heen te stappen en te stemmen voor verdere militaire financiering van Oekraïne. (Het meest groteske moment van de conferentie: de Republikeinse senator Pete Ricketts die de invasie van Poetin in Oekraïne vergeleek metde‘invasie’doorillegaleimmigranten uit Mexico).
Wie denkt dat deze oorlog voorbij zal gaan met een onderhandeld compromis, moet dringend wakker worden geschud
Gedaan met getreuzel
Toch kunnen landen als Tsjechië en Denemarken in hun eentje onmogelijk doen wat nodig is opdat Oekraïne Rusland van zich af kan houden.
Nu de VS aarzelen, moeten de grote jongens van Europa – Duitsland en Frankrijk – in de bres springen, meteen de munitie opkopen die de Tsjechen hebben gevonden, en dan snel, onbureaucratisch en op grote schaal handelenenhunbevolkinguitleggenwaarom dat moet.
Maar president Emmanuel Macron was niet eens in München. Zijn hoogdravende retoriek over “de herbewapening van de Europese soevereiniteit” en een “oorlogseconomie” vertaalt zich nietindaadwerkelijkeFransesteunaan Oekraïne, in omvang noch snelheid.
De Duitse kanselier Olaf Scholz is een ander verhaal. Vorig jaar liet ik me nog kritisch uit over zijn ‘ scholzing’ (getreuzel) over de bewapening van Oekraine, maar nu wil ik de grote kentering onderstrepen die het afgelopen jaar is ingezet.
Na de VS is Duitsland nu de grootste supporter van Oekraïne. Deze verschuiving naar onverdeelde steun was een soort Wende (wending) binnen de Zeitenwende (ommekeer) die Scholz had beloofd, drie dagen na de invasie in 2022. Ik zal nooit vergeten hoe afgelopen zomer vrienden in Kiev me vertelden hoe geruststellend het was om ’s nachts dat kenmerkende, diepe boemboem van de Duitse Gepard-luchtverdediging te horen. Duitse kanonnen redden mensenlevens.
Vandaag is er nood aan een tweede Wende binnen de Zeitenwende. De regering-Scholz moet inzien dat, als je een kamp steunt in een oorlog tegen een moordzuchtige dictator, je echt moet willen dat het wint en niet alleen maar ‘niet verliest’ – de formule die Scholz en Macron al zo vaak hebben gebruikt.
De taal van de macht is de enige taal die Poetin begrijpt. Zoals de Oekraïense president Volodimir Zelenski opmerkte, na zijn gesprek met Scholz in München: “Het is niet alleen een kwestie van wapens, maar ook van psychologische bereidheid.” De logica van onderhandelingen, compromissen en ‘win-win’ is hier niet van toepassing.
Enkele minuten voor Zelenski het
podium besteeg, ontweek de Duitse bondskanselier de vraag waarom hij geen Duitse Taurus-raketten naar Oekraïne stuurde.
Nochtans verzekeren militaire experts ons dat het inzetten van langeafstandsraketten zoals de Taurus – en hun Amerikaanse, Britse en Franse tegenhangers – de enige manier is waarop Oekraïne snel de militaire druk op Rusland weer kan opvoeren.
De leiders van de grotere Europese landen kunnen nog iets leren van kleinere landen als Denemarken, Tsjechië en Estland. Ze moeten een directere, passionelere, inspirerendere taal vinden, het soort taal dat voormalig kanselier Willy Brandt, de persoonlijke held van Scholz, zou gesproken hebben.
Wakker worden en luisteren
Samenlevingen die nog volop genieten van hun luilekkerleventje in vredestijd, waar velen er nog van overtuigd zijn dat deze oorlog zo voorbij is met een onderhandeld compromis, moeten dringend worden wakkergeschud.
Zoals president Petr Pavel het verwoordde, is het ene offer dat we allemaal kunnen brengen “een toegift op ons eigen comfort”. Fysiek comfort, maar ook psychologisch.
Europa is in oorlog. Het is geen alomvattende oorlog zoals tachtig jaar geleden, toen de meeste Europese landen verwikkeld waren in de strijd, maar het is zeker geen vrede zoals twintig jaar geleden.
Als we niet inzien dat Oekraïne zijn defensieve posities moet kunnen consolideren, zich hergroeperen en uiteindelijk de oorlog winnen die het namens ons allemaal voert, dan zullen we over een paar jaar geconfronteerd worden met een nog directere aanval van een gesterkt, revanchistisch Rusland.
Luister dus naar de twee Joelia’s, de Oekraïense en de Russische. Poetin moet in het stof bijten. Dat is de enige manier om een punt te zetten achter deze oorlog.