Lerarentekort dwingt scholen in Brussel om klassen te sluiten

In het Brusselse Schaarbeek sluiten twee basisscholen klassen omdat ze geen leerkrachten vinden. Zo wordt een probleem dat al jaren sluimert plots heel acuut. “Dit ondermijnt het basisrecht op onderwijs.”

In basisschool Hendrik Conscience in Schaarbeek sluiten drie klassen in het midden van het schooljaar, omdat twee leerkrachten naar Vlaamse scholen zijn vertrokken. Het derde, vierde en vijfde leerjaar hadden elk twee klassen, maar die worden nu teruggeschroefd tot één klas. “Vanaf maandag 11 maart zijn er 29 leerlingen die geen plaats meer hebben”, zegt Karin Struys, woordvoerder van de GO! scholengroep in Brussel.

Ook een onthaalklas in basisschool Kompas in Schaarbeek sluit de deuren omdat er geen leerkracht is. Daar moeten vijftien kinderen op zoek naar een nieuwe school. “Op een bepaald moment is het op”, zegt Bruno De Lille, de algemeen directeur van de scho

lengroep Sint-Goedele. “In het lager hebben we voor zes klassen nog twee onderwijzers, de rest zijn kleuterleiders. In het kleuter is er nog één kleuterleidster, de anderen zijn kinderverzorgsters. Die doen hun uiterste best, maar ze zijn er niet voor opgeleid.”

Trieste primeur

Het sluiten van klassen is een trieste primeur voor de hoofdstad. Ouders en leerlingen reageren emotioneel op het besluit. “Mijn dochter komt al dagen wenend thuis”, zegt Lucie Geurts, wier dochter les volgt in het derde leerjaar van de Hendrik Conscienceschool. “Ze vreest dat ze haar vrienden zal verliezen en vraagt zich af wat er met haar zal gebeuren.”

De ouders kregen een lijst met een tiental scholen in de omgeving waar vandaag nog plaats is voor hun kinderen. Een aantal ouders besliste al om hun kind naar een andere school te sturen, maar momenteel zijn er nog zeventien leerlingen die niet weten waar ze maandag naartoe kunnen. “Er staan ook scholen in Anderlecht op de lijst. Met het openbaar vervoer betekent dat een verplaatsing van drie kwartier, dat is voor velen onhaalbaar”, zegt Meron Knikman, de coördinator van een actie van de ouders die vrijdag plaatsvindt voor de schoolpoort van de Hendrik Conscienceschool. Knikman: “We staan in contact met verschillende scholen in Brussel die ook met problemen kampen. Dit ondermijnt het basisrecht op onderwijs voor onze kinderen.”

Dat er klassen verdwijnen, lijkt in tegenspraak met de cijfers over het lerarentekort in Brussel. Die zijn de afgelopen maanden gestabiliseerd. In februari steeg het aantal niet-vervangen langdurig afwezige leerkrachten nog van 160 naar 180 voltijdse equivalenten. Maar het aantal openstaande vacatures daalde van 227 naar 209. Het kabinet van bevoegd Brussels minister Sven Gatz (Open VLD) sprak daarom over “een voorzichtige hoop op een kentering”.

Maar in dit geval schieten de cijfers tekort, zegt Piet Vervaecke van het Onderwijscentrum Brussel. “Scholen draaien al heel lang op noodoplossingen. Ze zijn zo geëngageerd dat ze er alles aan doen om stand te houden. Ze schuiven personeel door, kiezen voor grotere groepen, hebben heel veel zijinstromers. Nu wordt het voor het eerst echt zichtbaar dat het niet langer werkbaar is.”

Te veel zijinstromers

In de cijfers zitten inderdaad heel veel zijinstromers, beaamt Bruno De Lille. “In veel Brusselse scholen zijn er vandaag zo veel mensen die niet pedagogisch onderlegd zijn, dat je dat als school niet meer kunt bijwerken. Twee nieuwe mensen op de vijftien: dat lukt nog. Maar de helft?” De Lille ziet dat scholen die in problemen komen vaak in een negatieve spiraal belanden. “Dat kan toevallig gebeuren. Door een pensioen, een zwangerschap, of een burn-out. En dan vind je plots geen vervangers meer.”

Het einde van het probleem is bovendien nog niet in zicht, weet Struys. Negen op de tien leerkrachten in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel hebben elders hun woonplaats. “Omdat de vraag naar leraars in Vlaanderen zo groot blijft, kiezen sommigen ervoor om dichter bij huis te gaan werken.”

Volgens De Lille is ingrijpen op korte én lange termijn nodig om het hoofd boven water te houden. “Er zullen drastische keuzes gemaakt moeten worden. Momenteel zijn we wanhopig en staan we open voor alle oplossingen.” Ook Vooruit-parlementslid Hannelore Goeman stelde woensdag in het Vlaams Parlement dat het “alle hens aan dek” is om de Brusselse scholen recht te houden. “Dit zijn de eerste klassen die sluiten, maar er zullen er nog volgen.”

Minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) benadrukt dat lang niet alle Brusselse scholen in de problemen zitten. “Integendeel. Beide leerkrachten (in Schaarbeek, red.) zijn overgegaan naar een school in de Vlaamse Rand. Dat heeft niet alleen te maken met de nabijheid (bij hun woonplaats, red.), maar ook met extra problemen die niet eigen zijn aan de scholen of het onderwijs.”

Weyts verwijst daarmee naar de drugs- en veiligheidsproblematiek in Brussel. Specifieke maatregelen voor Brusselse scholen wijst hij af. “Ik blijf herhalen dat we dan alleen maar een waterbedeffect creëren. Dan gaan we elkaar vliegen afvangen.”

“Er zullen drastische keuzes gemaakt moeten worden. Momenteel zijn we wanhopig en staan we open voor alle oplossingen” Bruno De Lille Algemeen directeur scholengroep Sint-Goedele