De “enige die Trump ooit verslagen heeft”, is opnieuw klaar voor de strijd
De campagne tussen Joe Biden en Donald Trump is een tweestrijd waarop niemand zat te wachten, met potentieel “catastrofale” gevolgen voor de Amerikaanse democratie. Omringd door twijfels stort Joe Biden zich vol vuur in een campagne voor de “vrijheid”.
Daar is het dan: het moment waarvan een meerderheid van de Amerikanen hoopte dat het er nooit zou komen. Zowel de Democratische president Joe Biden als de Republikeinse ex-president Donald Trump zet op Super Tuesday zijn laatste tegenstanders in de voorverkiezingen aan de kant.
Het besef zal nu ten volle inzinken bij alle Amerikanen: in november zullen zij een keuze maken tussen twee onpopulaire kandidaten. Een keuze die grotere gevolgen dreigt te hebben dan gelijk welke andere presidentsverkiezing in het leven van de meeste kiezers. De campagne van 2024 dient zich aan als een existentieel gevecht om de Amerikaanse democratie.
Trump wil de teugels van de staat grijpen om “vergelding” te regelen voor zichzelf en zijn aanhangers die “onrecht werden aangedaan en verraden”. Hij belooft justitie te gebruiken om Biden te vervolgen en politieke tegenstanders op te sluiten. Hij wil de ambtenarij zuiveren van alle dissidenten, spreekt nonchalant over het opzetten van massale deportatiecampagnes en dondert dat migranten die illegaal de grens oversteken “het bloed van ons land vergiftigen”. Trump en zijn bondgenoten zeggen in die boodschap geen echo te herkennen van Adolf Hitlers hatelijke redes over de “vergiftiging” van de Arische zuiverheid door Joods bloed.
Om onbesliste kiezers aan boord te krijgen, belooft Trump lage belastingen en harde maatregelen tegen migratie, criminaliteit en de import van Chinese goederen. Voor zijn op complotten beluste achterban pookt hij intussen het revolutionaire vuur van het einde van zijn eerste presidentschap op.
Een heel leven warmlopen
Amerikanen leven volgens Trump in een “derdewereldland” waarin de veroordeelde bestormers van het Capitool op 6 januari 2021 “gijzelaars” zijn en de grootste martelaar hijzelf. “Mijn burgerrechten zijn me afgenomen”, zei hij in een aanval op een rechter die hem veroordeeld had voor miljoenenfraude. In een radicale omkering van de beschuldigingen aan zijn adres, kenmerkend voor veel autocraten, schildert Trump zijn politieke tegenstanders af als de doodgravers van de democratie.
De verkiezingen van november worden “onze eindstrijd”, belooft hij. “We zullen de deep state afbreken en de oorlogsstokers uit onze regering verdrijven. We zullen de globalisten, de marxisten, de communisten en de fascisten verdrijven. We zullen de zieke politieke klasse die ons land haat, omverwerpen. We gaan de fakenewsmedia verjagen, Joe Biden uit het Witte Huis gooien en het werk afmaken, eens en voor altijd.”
“What the hell?” Tijdens een recent gesprek met The New Yorkerreporter Evan Osnos onderdrukte president Biden zijn ontsteltenis niet terwijl hij Trumps buitenissige uitspraken overliep. Biden stapte vanachter zijn bureau in het Oval Office en troonde Osnos mee naar de kamer waar Trump op 6 januari 2021 de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 volgde op een tv-scherm. “Ik zal je laten zien waar Trump zat toen hij naar de revolutie keek.”
Trumps dreiging voor de democratie is akeliger dan ooit, meent Biden. Voor de president is dat ook een persoonlijke zaak, schrijft Osnos. “Trump probeerde niet alleen het presidentschap te stelen, hij probeerde het te stelen van hem.”
Osnos trof in het Witte Huis een man aan die zich zijn hele leven warmliep om president van de VS te worden en allesbehalve klaar is om dat ambt uit handen te geven. Dat Biden zich in 2020 nog profileerde als loutere brugfiguur naar een nieuwe generatie leiders, lijkt hij vergeten. “Ik ben de enige die hem ooit verslagen heeft”, zegt hij over Trump. “En ik zal hem weer verslaan.”
Nationale peilingen vertellen voorlopig een ander verhaal: daarin moet hij meestal de duimen leggen voor Trump. In het handvol swingstates dat de verkiezingen zal beslechten, doet Biden het nog slechter.
Biden heeft geen tekort aan verwezenlijkingen. Hij haalde de Amerikanen uit de pandemie door coronavaccins te verdelen, drukte ongeziene klimaat- en infrastuctuurinvesteringen door, haalde geneesmiddelenprijzen naar beneden, schold studieleningen kwijt en wierp een dam op tegen de agressie van de Russische dictator Vladimir Poetin in Oekraïne. De economie loopt als een tierelier en de werkloosheidscijfers daalden tot historische laagtes.
Fascisten en communisten
Maar veel kiezers zijn zich niet bewust van die verwezenlijkingen. Als ze dat wel zijn, schrijven ze die niet op het conto van de president. Wat ze wel aan Biden toeschrijven, zijn recente prijsstijgingen in de supermarkt en aan de benzinepomp. Of het dodental in Gaza, waar de VS er niet in slagen hun bondgenoot Israël in te tomen. Boven dat alles hangt een breed gedeelde indruk dat de 81jarige Biden te fragiel is voor het presidentschap.
Trump schildert zijn tegenstander op Fox News af als een seniele marionet van “de fascisten en de communisten die hem omringen: zij nemen de beslissingen”. Bij de kijkers gaat het erin als koek. De afgelopen weken stelden ook progressieve opiniemakers de kandidatuur van Biden ter discussie, nadat een aanklager hem had omschreven als een “goedbedoelende oude man met een gebrekkig geheugen”.
Bidens team wuifde de kritiek weg. Maar in een tijdperk waarin de meeste kiezers kandidaten alleen te zien krijgen op een beeldscherm, heeft iedereen zijn kwetsbaarheden opgemerkt. “Zijn stem klinkt dun en gestremd en zijn bewegingen zijn trager geworden”, schrijft Osnos. Maar ook: “In ons gesprek leek zijn geest onaangetast. Hij haalde niet een keer namen of data door elkaar.”
“Mensen focussen zich op Bidens leeftijd omdat dat een van de enige dingen is die ze over hem weten”, verklaarde politicologe Jennifer Wolak, die onderzoek doet naar de invloed van leeftijd in de politiek, in de podcast The science of politics. Het enige wat Biden kan doen om dat te verhelpen, is zichzelf en zijn verwezenlijkingen zichtbaarder maken.
Dat is wat hij donderdag deed in de laatste State of the Union van dit presidentschap. Met enig succes: ook commentatoren die vraagtekens plaatsen bij Bidens kandidatuur, zagen een speech “vol cafeïne” van een president die “krachtig”, “vurig” en “energiek” was.
Op het spreekgestoelte van het
Huis van Afgevaardigden claimde Biden de verdienste voor de economische heropleving van zijn land. Hij noemde dat “het geweldigste comeback-verhaal dat nooit verteld werd” door zijn critici in de media. Hij probeerde de aandacht voor zijn steun aan Israel, die hem op de afkeer komt te staan van delen van de Democratische achterban, te verleggen naar zijn pogingen om het Palestijnse leed te verzachten. De VS zullen een drijvende haven aanleggen voor de kust van Gaza, kondigde hij aan, om noodhulp te leveren.
“Al sinds de tijd van president Lincoln en de Burgeroorlog kwamen vrijheid en democratie hier bij ons niet meer zo onder vuur te liggen als nu” Joe Biden Amerikaans president
“Mensen focussen zich op Bidens leeftijd omdat dat een van de enige dingen is die ze over hem weten” Jennifer Wolak Politicologe
De president keek ook vooruit. Als de kiezers in november de sleutels van het Witte Huis en het Congres aan de Democraten geven, zullen de superrijken meer dan hun huidige deel belastingen moeten betalen. Het sluitstuk van zijn rede wordt ook het sluitstuk van zijn campagne: een focus op vrijheid. Van de vrijheid om voor abortus of ivf te kiezen tot de vrijheid om een stem uit te brengen in eerlijke verkiezingen: “Al sinds de tijd van president Lincoln en de Burgeroorlog kwamen vrijheid en democratie hier bij ons niet meer zo onder vuur te liggen als nu.”
Bange Democraten
In het Huis van Afgevaardigden toonde Biden donderdag dat hij een boodschap heeft en de vechtlust die een verkiezingscampagne vereist. “Zolang Biden al in de politiek zit, wordt hij voortgestuwd door een wispelturige mengeling van zelfvertrouwen en onzekerheid”, aldus Osnos. “Nu hij het toppunt van de macht heeft bereikt, straalt hij een overtuiging uit die grenst aan sereniteit.” Té veel sereniteit voor Democraten die nog steeds vrezen voor de fatale verspreking of de struikelpartij die zijn hele campagne doet instorten.
De kandidatuur van de oudste president ooit blijft een riskante gok. “De inzet is potentieel catastrofaal”, schrijft de ervaren politieke journalist Mark Leibovich in The Atlantic. Door zich opnieuw verkiesbaar te stellen, ondanks zijn vele zwaktes, maakte Biden de terugkeer van Trump tot een reële mogelijkheid. “Biden zou zo een van de meest egoïstische, overmoedige en potentieel destructieve daden kunnen stellen die ooit door een Amerikaanse president zijn gesteld.”
Zoals alle angstige kritieken op de president, is het een machteloze vaststelling. In zijn ultieme campagne straalt niemand zo’n oprecht geloof uit in de veerkracht van de Amerikaanse democratie én Joe Biden als Joe Biden zelf.