Wat doen we met Tiktok?

Vlaamse jongeren swipen 80 minuten per dag door de video’s in Tiktok, vernamen we vorige week. Dat is veel. En eigenlijk gaat de impact van de app veel verder: Tiktok is voor veel jongeren het kanaal geworden waar ze nieuws en modetrends oppikken en waar ze films, series en muziek leren kennen. Het algoritme van Tiktok beheerst dus indirect een nog veel grotere hap van hun dag en van hun leven.

Volgende week stemt het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden over een wet die het mogelijk moet maken om Tiktok te blokkeren op Amerikaans grondgebied. Het zal u misschien verbazen, maar wij in Europa hebben zo’n wet al: de Digital Services Act. Jazeker, die nieuwe Europese verordening houdt in dat de Europese Commissie de toegang tot een bepaalde app kan verhinderen. Dat kan alleen als een app een groot gevaar voor de inwoners van de Europese Unie meebrengt, en als andere maatregelen hebben gefaald. Het is ook een tijdelijke maatregel, tot dat gevaar is bedwongen. De Europese Commissie is vorige maand al een onderzoek gestart om uit te maken of Tiktok wel voldoet aan zijn verplichtingen onder de DSA. Ze gaat onder meer na of de app wel genoeg doet om minderjarigen te beschermen tegen de verslavende werking van zijn eigen algoritme en tegen het risico dat mensen radicaliseren door terecht te komen in een ‘konijnenpijp’ van steeds extremere video’s. Ook tegen X loopt zo’n onderzoek.

Stel dat Europa of de VS echt Tiktok blokkeren, dan zullen jongeren hun filmpjes bij Meta vinden. Zijn we dan beter af?

Onder de DSA moeten internetplatforms een inschatting maken van mogelijke risico’s en dan maatregelen voorstellen om die te beperken. Zo’n maatregel kan zijn: minderjarigen de toegang versperren tot sommige inhoud – wat dan weer vereist dat zo’n platform gevaarlijke inhoud kan herkennen én met zekerheid weet hoe oud een gebruiker is.

Europa heeft Tiktok en X niet toevallig uitgekozen als testcases voor de DSA. Maar als een van die twee uiteindelijk een tijdelijke ban in Europa oploopt, zal het eerder X zijn. Dat bedrijf heeft minder te verliezen, en zou daarmee zelfs scoren bij de eigen achterban (rechts Amerika).

In ieder geval: er gaat een hele procedure aan vooraf. In de VS kan het veel sneller gaan, als die wet door Huis en Senaat geraakt. Maar Amerika probeert Tiktok eigenlijk niet te blokkeren, het wil vooral de verkoop van de app (of tenminste het Amerikaanse deel ervan) afdwingen. De app blokkeren is alleen de stok achter de deur, als het Chinese Bytedance weigert zijn belang in Tiktok van de hand te doen. Krijgt Amerika zijn zin, dan kan China geen druk meer uitoefenen en zal Tiktok puur gedreven worden door winstmotieven. Zoals Instagram en Facebook nu. Ja, in de VS voelen ze zich daar veiliger bij.

India heeft Tiktok al in 2020 gebannen, vooral om politieke redenen. Het voornaamste gevolg? Jongeren wenden zich massaal tot Instagram Reels, Meta’s doorslagje van Tiktok. Stel dat Europa of de VS echt Tiktok blokkeren – hoogst onwaarschijnlijk – dan zullen jongeren hun filmpjes dus bij Meta vinden. Zijn we dan beter af? Fier maakte een topman van Meta deze week aan investeerders bekend dat het bedrijf een nieuw AI-systeem heeft ontwikkeld om video aan ons (en onze kinderen) te serveren. Het maakt dat we 8 tot 10 procent langer blijven kijken. Hoera?