Beloon de onwaarschijnlijke moed van zieke asbestslachtoffers

ASBEST De immuniteit van de asbestbedrijven moet nu echt wel op de schop, vinden Marc Molitor en Marijke Van Buggenhout.

Op dinsdag 19 maart vonden in de Kamer opnieuw debatten plaats over het asbestfonds. Er lagen verschillende wetsvoorstellen op tafel, alle bedoeld om meer rechten toe te kennen aan de slachtoffers. Een mooi gemeenschappelijk doel, waar niemand in principe iets op tegen kon hebben. En toch haalden de wetsvoorstellen het, voor de vierde keer op rij, niet.

Wat het duidelijkst naar voren kwam, was de kwestie van immuniteit van de bedrijven: zodra asbestpatiënten een schadevergoeding krijgen uitbetaald door het fonds, kunnen ze het bedrijf dat verantwoordelijk is voor hun ziekte niet meer voor de rechter slepen. Parlementsleden Valerie Van Peel (N-VA) en Catherine Fonck (Les Engagés) wilden met hun voorstellen die immuniteit afschaffen voor de omgevingsslachtoffers.

Groen-Ecolo pleitte voor het systeem van de ‘onvergeeflijke fout’. Dat concept bestaat al in Frankrijk en geeft slachtoffers, in tegenstelling tot het Belgische begrip van de ‘opzettelijke fout’ meer mogelijkheden om de schuld van de vervuiler aan te tonen.

Tijdens de debatten in de Kamer werden de voorstellen met de grond gelijkgemaakt. De liberalen, socialisten en CD&V waren van mening dat ze de financiering van het fonds in gevaar zouden brengen, omdat werkgevers zouden kunnen weigeren bijdragen te betalen, mocht hun immuniteit wegvallen. Dat zou dan nadelig zijn voor de slachtoffers.

Dat risico bestaat niet, aangezien het niet in de voorgelegde teksten staat. Het zou alleen bestaan mocht een meerderheid voor de afschaffing van die financiering stemmen, wat schandalig zou zijn – welke partij zou zo’n voorstel durven in te dienen? De financiering van het asbestfonds is immers verankerd in de wet. De schrapping van het artikel dat de immuniteit bepaalt, betekent helemaal niet dat ook het artikel dat de financiering regelt wordt geschrapt. Ze zijn juridisch niet met elkaar verbonden.

Raken aan de immuniteitsregel zou er niet toe leiden dat slachtoffers in ellenlange procedures terechtkomen, zoals sommige parlementsleden beweerden. De vlotte afhandeling van schadeloosstellingen voor slachtoffers door het fonds blijft ook overeind als de immuniteit wordt geschrapt. Een slachtoffer heeft door de schrapping van de immuniteitsregel net de kans om ook morele rechten na te streven, en de veroorzaker van de schade voor de rechter te dagen. Er zijn maar weinig slachtoffers die een lange, dure en onzekere juridische procedure willen aanspannen. Toch willen slachtoffers het recht hebben om van die extra mogelijkheid gebruik te maken, zonder te moeten kiezen tussen een vergoeding of een rechtszaak. En terecht.

Alweer bedrogen

Dankzij de rechtszaken van de afgelopen 20 jaar in binnen- en buitenland, de onwaarschijnlijke moed van ernstig zieke slachtoffers en het werk van de verenigingen, leerden veel slachtoffers en hun families stap voor stap de geschiedenis van asbest kennen. En die geschiedenis is gitzwart, vol verzwijging, bedrog en lobbywerk door grote bedrijven. De Belgen bij Eternit (Etex en zijn leidende familiekringen) speelden daarbij een sleutelrol. Recente vonnissen in de zaak

De geschiedenis van asbest is gitzwart, vol verzwijging, bedrog en lobbywerk door grote bedrijven. De Belgen bij Eternit speelden daarbij een sleutelrol

Jonckheere vs. Eternit laten daar geen twijfel over bestaan.

De slachtoffers betalen niet alleen met hun gezondheid en hun leven, maar voelen zich ook bedrogen, door de asbestbedrijven en nu nog eens opnieuw door onze beleidsmakers. Dat is de belangrijkste bron van hun woede. Het politieke compromis van 2006 – immuniteit voor bedrijven in ruil voor hun financiering van het fonds – moet daarom worden herzien.

Onjuiste argumenten

Het debat dat in de Kamer werd gevoerd, heeft duidelijk een sociaal-economische achtergrond. De partijen die momenteel tegen de afschaffing van de immuniteit zijn, volgden de standpunten van de sociale partners, het ‘historische compromis’. Maar werkgevers en vakbonden houden vast aan een verouderd concept van immuniteit en tonen te weinig verbeeldingskracht en durf om zich een voorstelling te maken van de toekomst. We hopen op evolutie en vernieuwing en zullen altijd blijven streven naar die rechtvaardigere toekomst, ook al is dat momenteel door onmenselijk moeilijke procedures van ademloze slachtoffers tegen machtige multinationals.

Het is van essentieel belang dat de immuniteit op de schop gaat. Juridische procedures die leiden tot de veroordeling van de bedrijven met een zwaarwichtige, historische verantwoordelijkheid, brengen de financiering van het asbestfonds niet in gevaar. Succesvolle procedures kunnen de financiën van het asbestfonds net versterken, omdat de schade dan te verhalen is op de vervuilers. Slachtoffers zouden daarbij net moeten worden aangespoord door hun overheden.

Het asbestfonds blijft het belangrijkste middel om asbestslachtoffers schadeloos te stellen. Een afschaffing van de immuniteit mag in geen geval afgezwakt worden door onjuiste argumenten met betrekking tot de financiering van het fonds. We moeten dat fonds zelfs versterken en zijn rol uitbreiden.