Een wereld waarin stalkers vrij spel hebben
Can I tell you a secret?
Tweedelige documentaire op Netflix ★★★☆☆
De tweedelige docureeks Can I tell you a secret?, sinds februari op Netflix, vertelt het waargebeurde verhaal van Zoe, Abby en Lia, drie van de vele vrouwen die online gestalkt werden door Matthew Hardy. Zijn slachtoffers waren vooral vrouwen die zeer actief waren op socialemediaplatformen. Via fake profielen stuurde Hardy hun berichten. Wat begon als een normaal gesprek, ging al snel over in zijn catchphrase: “Can I tell you a secret?” Als lokaas vertelde hij de vrouwen dat hij een geheim kende dat hen in de problemen kon brengen. In werkelijkheid was dat het startschot voor oneindig veel seksueel intimiderende berichtjes.
Incel-sympathie
Een geheim was er immers niet. Hardy teerde op de angst die velen van ons in dit online tijdperk hebben: ‘gecanceld’ worden. Achter Hardy’s acties zat een geperverteerde en seksistische notie. Hij gebruikte de info die de vrouwen vrijwillig online hadden gezet op denigrerende wijze tegen hen, om hen een of ander moreel lesje te leren.
Hardy’s machtsspelletjes vloeiden duidelijk voort uit zijn misogyne gedachtegoed. Helaas slaagt de serie er niet voldoende in om te verduidelijken dat hij lang niet de enige is die zo denkt, maar dat zijn overtuigingen een symptoom zijn van een breder maatschappelijk probleem. Ronduit misogyn zijn is misschien minder trendy geworden in het dagelijks leven, maar online is vrouwenhaat een bloeiende subcultuur geworden – waar incels (involuntary celibates, red.) als Hardy gelijkgestemden vinden.
Even lijkt de reeks de incel-sympathie in de hand te werken door tijdens het bespreken van Hardy’s jeugd in te zetten op sensatie en gebruik te maken van het Joker-narratief: de zielige man die door niemand wordt begrepen en daarom overgaat tot ondenkbaar kwaad. De drijfveer voor zijn acties willen achterhalen is één ding, medelijden opwekken en bijgevolg zijn misdrijven relativeren is een ander. Maar in tegenstelling tot de hitserie You op Netflix, slaagt Can I tell you a secret? er uiteindelijk wel in om de boel te nuanceren. Stalkgedrag wordt hier niet geromantiseerd.
Het verhaal van de slachtoffers houdt ons als samenleving een spiegel voor: wanneer we als maatschappij online stalken blijven gedogen, creëren we een benauwde situatie waarin slachtoffers uit angst en schaamte niet naar buiten durven te komen met hun verhaal. Dat geeft stalkers als Hardy vrij spel. Uiteindelijk kreeg hij wel een celstraf van negen jaar, maar in de ‘eigen schuld, dikke bult’-attitude van de betrokken politie-instanties zien we het maatschappelijke stigma bevestigd rond vrouwen die heel actief zijn op sociale media.
Bedenkingen hebben over de toenemende oversharing op sociale media is misschien oké, maar daarmee het weerzinwekkende gedrag van mensen als Hardy goedpraten niet.
De drijfveer voor Hardy’s acties willen achterhalen is één ding, zijn misdrijven relativeren is een ander
moet worden, nemen de Amerikanen de leiding, de Europeanen volgen. In dat systeem werkt de Navo goed”, zegt Mattelaer.
Nucleaire paraplu
Een belangrijk onderdeel van de afschrikking vormt het Amerikaanse kernarsenaal. Binnen de Navo hebben alleen de Fransen en de Britten kernwapens, maar in vergelijking met de Russische kernmacht stellen die niet zoveel voor. Bovendien zijn de Franse kernwapens in de eerste plaats bedoeld om het eigen grondgebied te verdedigen. Toen Donald Trump zei dat hij de Europeanen niet langer te hulp wilde komen, leidde dat binnen de EU meteen tot de discussie of Europa een eigen nucleaire paraplu moest uitbouwen. Op dit moment vormen de Amerikaanse raketten, gestationeerd op zes Amerikaanse basissen in Europa, waaronder Kleine-Brogel, die paraplu.
Manfred Weber, de Duitse leider van de Europese Volkspartij, bond de kat de bel aan. Hij vindt dat Europa op de lange termijn zelf een nucleaire afschrikkingsmacht moet worden. In tussentijd pleit hij ervoor het Franse en Britse kernarsenaal beter te integreren in de Europese veiligheidsstructuur. De Franse president, Emmanuel Macron, heeft al gezegd dat hij daarover van gedachten wil wisselen. De positie van de Britten is door de Brexit ingewikkelder geworden, maar volgens Weber is dit het moment om met Londen een gestructureerde dialoog over defensie en veiligheid te beginnen. De Britten hebben immers problemen om hun eigen leger te onderhouden. Ook dat is de voorbije decennia fors afgebouwd, tot grote ergernis van de Britse generaals. Het leger is volop bezig zijn kernarsenaal en zijn vloot te moderniseren, maar de kosten daarvan rijzen de pan uit. Het Britse Rekenhof berekende in december dat er de komende tien jaar een gat van ongeveer 20 miljard euro in het defensiebudget zit.
De Conservatieve regering heeft de oorlog in Oekraïne aangegrepen om te proberen het VK opnieuw op de geopolitieke wereldkaart te zetten. Zeker oud-premier Boris Johnson profileerde zich graag als de beste bondgenoot van de Oekraïense president Zelenski. Het geeft aan hoe binnen Europa politieke profileringsdrang blijft spelen. Dat probleem wordt alleen maar groter als de Amerikanen zich zouden terugtrekken. “Want wie gaat dan de leiding nemen?”, vroeg premier Alexander De Croo (Open VLD) zich in de marge van een bezoek aan Kiev, vorige maand, af. Voor De Croo wordt dat de cruciale uitdaging als de Amerikanen meer op zichzelf terugplooien. Zonder hen dreigt strategische kakofonie onder de Europeanen. Nu al is het lastig om de Fransen en de Duitsers op eenzelfde lijn te krijgen als het gaat om militaire steun aan Oekraïne. De twee zwaargewichten binnen de Europese Unie hebben binnen de Navo ook een totaal andere voorgeschiedenis.
Duitse nachtmerrie
“Na zijn toetreding, in 1955, heeft het toenmalige West-Duitsland zich helemaal ingeschakeld in de Navo-filosofie”, zegt Mattelaer. “Voor zijn eigen veiligheid was het toen helemaal afhankelijk van de Amerikanen. Nog altijd voelt Duitsland zich heel goed in de Navo en Berlijn beseft goed dat het in zijn defensie moet investeren, want anders stuikt de hele collectieve Europese defensie in elkaar. Daarom kondigde bondskanselier Olaf Scholz meteen na de Russische invasie aan dat het 100 miljard ging investeren in het leger.” Het idee van de collectieve defensie beperkt zich nu niet meer tot het Duitse grondgebied, maar is verschoven naar het oosten. Dat valt nog altijd binnen het Duitse denken. Daarom heeft Berlijn snel beslist om permanent Duitse soldaten te stationeren in Litouwen.
Maar Duitsland heeft zich nooit comfortabel gevoeld bij operaties buiten het Navogrondgebied. Dat verklaart mee waarom Scholz erg negatief reageerde op de uitspraken van Macron, die het sturen van soldaten naar Oekraïne niet langer uitsluit. Mattelaer: “Die uitspraken passen dan weer helemaal in de Franse militaire traditie die altijd meer expeditionair en eigenzinnig is geweest. Zeker tijdens de Koude Oorlog was Frankrijk minder betrokken bij de collectieve defensie van de Navo. Generaal De Gaulle was al erg beducht voor het Amerikaanse overwicht. De Fransen zijn er altijd van uitgegaan dat de Amerikanen eigenlijk niet te vertrouwen zijn en dat Frankrijk vooral op zichzelf moest kunnen rekenen. Die mentaliteit staat haaks op de Duitse en zal altijd tot spanningen leiden. Zonder de Amerikanen is de kans groot dat ze elkaar nog meer in de haren vliegen.”
Voor Duitsland zou een Amerikaans vertrek uit de Navo het ultieme nachtmerriescenario zijn. Heel hun defensie is gebouwd op samenwerking met de Amerikanen. Duitsland heeft geen kernwapens, niet alleen door zijn oorlogsverleden, maar ook omdat het altijd op Washington heeft vertrouwd. Over Oekraïne deelt Biden trouwens de voorzichtige houding van Scholz. Dat frustreert dan weer de Polen, die traditioneel ook erg vertrouwen op de VS. “Ook
“De Fransen zijn er altijd van uitgegaan dat de Amerikanen eigenlijk niet te vertrouwen zijn en dat Frankrijk vooral op zichzelf moest kunnen rekenen. Die mentaliteit staat haaks op de Duitse en zal altijd tot spanningen leiden” Alexander Mattelaer Professor internationale veiligheid
zij kunnen zich een Navo zonder de VS nauwelijks voorstellen”, zegt een Navobron.
Ook Mattelaer denkt niet dat het zo ver zal komen dat de Amerikanen het bondgenootschap echt zullen verlaten. “Dat zou hen ook verzwakken in andere bondgenootschappen. En dat is net een van de waardevolste assets van het Amerikaanse buitenlandse beleid. En precies ook wat Rusland en China niet hebben: een netwerk van bondgenoten.” Wat niet wegneemt dat de Europeanen zich ernstig bezinnen over een gezamenlijke Europese defensie die minder afhankelijk is van de VS. “Het probleem is niet zozeer dat de Amerikanen wegvallen, maar er kan een moment komen dat de VS moeten kiezen waar ze hun militaire middelen moeten inzetten”, zegt Mattelaer. “De Indo-Pacific blijft voor hen cruciaal. Er kan een moment komen dat ze gewoon niet genoeg middelen meer hebben en moeten kiezen. Vergeet niet dat ook China in sneltempo zijn kernarsenaal uitbouwt. Washington ziet dat als een ernstige bedreiging. Het Amerikaanse veiligheidsestablishment is daarover nerveus. De VS mogen dan wel een groot defensiebudget hebben, ze kunnen elke dollar ook maar een keer uitgeven. Washington wil dat alle bondgenoten hun defensie opbouwen in overeenstemming met hun economische gewicht. Alleen zo kunnen de allianties duurzaam blijven.”
Europa zal dus meer zijn eigen boontjes moeten kunnen doppen. En mocht Trump opnieuw president worden, zal die druk alleen maar toenemen. “De druk op de Europeanen om meer te investeren, zal zeker verhogen”, zegt de Navo-bron. “De Navo helemaal hertekenen zal hij in vier jaar niet kunnen, maar aan het einde komt het bondgenootschap er misschien wel versterkt uit.”