“Alsof 1.200 auto’s met 70 km per uur tegen een boom knallen”
“Eén sleepboot had volstaan om het stuurloze containerschip weg te houden van de brug in Baltimore”, zegt de Belgische rivierloods Bart Gonnissen. Wat weten we al over de scheepsramp met de containerreus Dali in de Verenigde Staten en de economische gevolgen ervan? 1 Weten we al wat er precies is misgelopen met het containerschip Dali?
Beelden van bewakingscamera’s maken duidelijk dat het licht op het schip in de onmiddellijke buurt van de brug tot tweemaal toe is uitgegaan. Dat betekent dat er zeker een stroompanne was aan boord van het schip. Dat de containerreus onmiddellijk van koers begon af te wijken, geeft aan dat niet alleen de dieselmotoren zijn uitgevallen, maar ook de scheepsmotoren zelf, zegt Bart Gonnissen. Hij is rivierloods op de Schelde en woonde een tijdlang in de Verenigde Staten.
De grote vraag is waarom de scheepsmotoren zijn uitgevallen. Volgens de Amerikaanse zakenkrant Wall Street Journal zal tijdens het veiligheidsonderzoek nagegaan worden of vervuilde brandstof een rol speelde. Gonnissen: “Daar zicht op krijgen, is vrij eenvoudig. Telkens wanneer een schip een lading brandstof tankt (bunkert in het scheepvaartjargon, red.) worden ook twee flesjes gevuld om in een laboratorium de kwaliteit ervan te checken.” Hij sluit niet uit dat schepen al uitvaren voor het resultaat van de brandstoftests bekend is.
Volgens Amerikaanse zakenkrant zei een officier aan boord van het schip dat “een van de motoren hoestte en stopte. De geur van verbrande brandstof hing overal in de machinekamer en het was pikdonker.” Maar tot woensdagmorgen was er nog geen onderzoeksteam aan boord gegaan om in kaart te brengen wat er precies is misgegaan.
Als dat gebeurt, zullen de onderzoekers meteen naar het dak van de stuurhut gaan. Daar bevindt zich de zogenaamde voyage datarecorder van het schip, het equivalent van de zwarte doos bij een vliegtuig. De capsule bevat alle data over de navigatie, de positie van het schip, de alarmmeldingen, de radiogesprekken en alle gesprekken die op de brug van het schip zijn gevoerd. Bij de nieuwste schepen gaat het om alle data van de afgelopen 48 uur, bij oudere schepen gaat het over de laatste twaalf uur.
2 Waren er geen manieren om de brug te ontwijken?
Er zat slechts twee minuten tijd tussen de eerste keer dat het licht uitviel en de botsing tegen de brug. Volgens Gonnissen was er dus geen tijd meer voor noodingrepen zoals het schip aan de grond te laten lopen. De Dali had twee loodsen aan boord, maar die staan in zulke omstandigheden ook machteloos.
Het roer omgooien zou evenmin geholpen hebben. Dat levert alleen iets op als tegelijk de scheepsmotoren op volle kracht werken. Het anker uitgooien had het schip ook niet meer kunnen stoppen, omdat in zo’n situatie de ankerketting gewoon wordt overgetrokken. “Het enige en het beste wat ze hebben gedaan, was de autoriteiten verwittigen om de brug zo snel mogelijk te sluiten voor alle verkeer.”
De ramp had wel vermeden kunnen worden als een sleepboot bijstand had verleend om de stuurloze containerreus in veiligheid te brengen. Volgens de Belgische loods had één sleepboot al volstaan. Hij wijst erop dat in ons land de loodsen vragende partij zijn om in de toekomst een sleepboot paraat te houden in de buurt van de fietsersbrug die over de Schelde ter hoogte van Antwerpen zal worden gebouwd.
Gonnissen weet dat in de Verenigde Staten de discussie al een hele tijd aan de gang is over het inzetten van sleepboten wanneer grote schepen een brug moeten passeren. In ons land kan de loods in dat geval bijstand vragen van een sleepboot.
3 Watwetenweoverhetschip?
Het containerschip werd in 2015 gebouwd, is eigendom van een rederij uit Singapore en kan tot 9.700 kisten vervoeren. Het vorige decennium behoorden schepen met zo’n capaciteit tot de grootste ter wereld. Anno 2024 worden ze bestempeld als middelgroot. De grootste kunnen nu tot 24.000 containers vervoeren.
Toch zijn het enorme gevaarten. Zo’n schip weegt volgeladen bijna 120.000 ton en de energie die vrijkomt als zo’n schip ergens tegenaan botst, is gelijk aan 1.200 keer een auto die met 70 kilometer per uur tegen een boom botst, schat Gonnissen. Het schip zomaar stoppen gaat niet. “Zelfs wanneer je de schroef in achteruit zet en de scheepsmotoren draaien, komt het schip pas na 500 meter tot een kilometer tot stilstand.”
Het schip heeft geen onbesproken verleden. Eind juni vorig jaar werd tijdens een passage in een haven in Chili een mankement in de machinekamer gedetecteerd. En in 2016 heeft de containerreus een kaai in de Antwerpse haven geramd.
4 Waaromwasdebrugnietbestandtegendebotsing?
De brug dateert van 1977. De plaatselijke loodsenorganisatie had aangedrongen op een tunnel, maar een brug was goedkoper. In de jaren 70 van vorige eeuw waren de grootste schepen zo’n 290 lang en 32 meter breed. Het schip dat de peiler van de Francis Scott Key-brug heeft geramd, is 48 meter breed en de beelden leren dat de kisten hoog op het dek gestapeld stonden.
De ligging van de brug van een kilometer lang ligt volgens Gonnissen in een kritische zone voor schepen die de haven verlaten. De afstand tot de havendokken is vrij klein. Voor een schip dat vertrekt, is het opletten tijdens de eerste twee zeemijlen, omdat het dan nog te weinig snelheid maakt om goed te kunnen navigeren.
De Britse zakenkrant Financial Times kreeg van een expert van de Royal Academy of Engineering in het Verenigd Koninkrijk te horen dat het erop lijkt dat de bescherming rond de pijlers van de brug tegen schepen “ontoereikend” was. De actuele praktijk is dat kunstmatige eilanden of stalen constructies in de rivierbodem worden vastgemaakt.
Dat de brug verouderd was en vooral totaal niet aangepast aan de schaalvergroting van de containervaart, is volgens Gonnissen duidelijk. “Ze was sowieso niet bestand tegen de impact van een botsing met een containerschip.”
5 Hoegrootisdeeconomischeimpact?
De haven van Baltimore staat op de negende plaats in de rangschikking van de grootste containerhavens van de VS. Volgens de website van de Amerikaans staat Maryland is Baltimore de grootste autohaven (import) van de VS en de op een na grootste steenkoolhaven (export).
Vorig jaar werd er iets meer dan 65 miljoen ton goederen overgeslagen. Ter vergelijking, de Vlaamse-Zeeuwse fusiehaven Zeeland Seaport, waarvan het Gentse havengebied onderdeel is, klokte vorig jaar ook af op dit volume.
De verwachting is dat de crash de havenactiviteiten maandenlang zal hinderen. De haven biedt rechtstreeks werk aan circa 15.000 mensen en onrechtstreeks nog eens 139.000.
6 Wiezalderekeningbetalen?
Een expert op het gebied van scheepvaartverzekeringen zei aan de Financial Times dat de uitbetaling van de aansprakelijkheidsverzekering, inclusief vergoedingen aan de nabestaanden van de tot nu zes dodelijke slachtoffers, in de buurt zou kunnen komen van het recordbedrag van 1,5 miljard dollar. Dat bedrag werd uitgekeerd na het aan de grond lopen en kapseizen van het cruiseschip Costa Concordia in 2012 voor de Italiaanse kust.
Het is echter nog veel te vroeg om zich te krijgen op het volledige kostenplaatje, stelt Dirk Segers. Hij overziet bij de internationale verzekeringsconsulent Marsh de verzekering van schepen en maritieme ladingen in een groot deel van Europa. “Het is duidelijk dat het om een kluwen van verzekeringsprogramma’s gaat en dat het nog jaren zal duren voor uitgemaakt zal zijn wie opdraait voor de kosten en de schadevergoedingen. Het wordt ongetwijfeld een van de zwaarste maritieme schadegevallen ooit.”
Wat de schadedekking voor de brug betreft circuleert al een bedrag van 1,2 miljard dollar. Maar Segers voegt eraan toe dat het nog niet duidelijk is in welke mate de eigenaar van de brug zich heeft verzekerd.
Het wordt ook uitkijken naar wie verantwoordelijk is voor de schade aan het schip zelf. “De hamvraag is: wat veroorzaakte de crash van het schip.”
De Amerikaanse president Joe Biden maakte zich sterk dat de Amerikaanse overheid snel het nodige geld moet uittrekken voor de bouw van een nieuwe brug. Hij riep het Congres op om de fondsen daarvoor goed te keuren.
De brug was sowieso niet bestand tegen de impact van een botsing met een containerschip