Het vernederende lot van een regeringszender

De VRT is tegenwoordig een bron van veel crisisnieuws. Zelf het nieuws worden is voor een mediabedrijf nog vervelender dan voor andere bedrijven. In de aanloop naar verkiezingen en nieuwe regeringsonderhandelingen is het voor een openbare omroep ronduit rottig. Partijen die de omroep geen warm hart toedragen, staan samengeteld op winst. Wat de zenuwen bij de VRT op scherp zet.

Een interne rel over een programma dat minister-president Jan Jambon wel beviel, is daarom aandacht waard. Makers en programmatoren in de VRT worden opstandig over hoe programma’s die de politieke machthebbers goed uitkomen, van bovenaf doorgeduwd worden. Knappe koppen moet een van die programma’s heten, een quote die Jambon zopas gebruikte in zijn Flanders Technology & Innovation-campagne. Intern kwam de missive van de VRT-top dat het programma nog voor de verkiezingen op de antenne moest. Jambon zou meebetalen omdat het programma zijn boodschap versterkt. Dat komt dicht bij programmeren op politieke bestelling. De zwijgplicht die de VRT-ceo installeerde, leidt tot angst om nog kritiek te ventileren. Die angst speelt nu van laag in de rangen tot zeer hoog. Ook omdat er nog ontslagen vallen in het kader van de besparingen. De directie heeft zoveel wantrouwen op zich geladen, zoals met het onuitlegbare schrappen van de Bart De Pauw-docu, dat ze zelf iemand heeft aangesteld om met het personeel te bemiddelen. Dat personeel voelt de zender van aanschijn veranderen door de commerciëlere koers. Intussen is de nieuwsdienst in kampen verdeeld na klachten over toxisch leiderschap. Er heerst, kortom, onmin en wantrouwen op alle echelons.

Knappe koppen is een volgende stap in wat al jaren ‘institutionele financiering’ heet bij de VRT. Het tekent de sterkere politieke greep op de omroep. Opeenvolgende Vlaamse regeringen hebben er besparingen afgedwongen. Dat leidt tot creativiteit bij de financiering, zoals geld zoeken bij administraties en kabinetten voor programma’s die aansluiten bij wat die nastreven. Door de politisering van de Vlaamse administraties komt dat neer op programma’s maken in de logica van de regering. Kortom, de openbare omroep als publieke instelling wordt kaalgeplukt. Zijn deontologie, procedures, kwaliteitseisen en kritische interne discussie worden opzijgeduwd voor rechtstreekse bestellingen.

Straks wordt Vlaams Belang wellicht dominant in de raad van bestuur. Die partij wil de VRT deels privatiseren en de overgebleven nieuwsredactie elk trimester verantwoording laten afleggen. Er staat dus wel wat op het spel. Maar nu al wordt een trotse instelling, die cruciaal is voor het publieke democratische debat, geval per geval verder in de vernederende positie van regeringszender geduwd.

De openbare omroep als publieke instelling wordt kaalgeplukt