Drugskartel regelt openbaar vervoer in São Paulo
Twee busmaatschappijen die maandelijks 15 miljoen passagiers vervoerden in de voorsteden van São Paulo, in Brazilië, waren in werkelijkheid witwasbedrijven voor een berucht drugskartel dat ook al in de haven van Antwerpen opdook.
Geweren, revolvers, cash en juwelen: dat is wat de gerechtelijke politie van de deelstaat São Paulo onlangs in de woning van Luiz Carlos Efigênio Pacheco alias ‘Pandora’ aantrof. Pacheco is de eigenaar van vervoersmaatschappij Transwolff. Die heeft liefst 1.200 bussen rijden op drukke, erg lucratieve lijnen in het zuiden van São Paulo.
De honderdduizenden passagiers die Transwolff elke dag door de megastad loodst, betalen vooral cash. Het openbaar ministerie vreest dat Transwolff op die manier een ideale dekmantel werd voor witwaspraktijken van het Primeiro Comando da Capital (‘Eerste Commando van de Hoofdstad’, PCC), het belangrijkste drugskartel van Brazilië, dat ook globaal steeds actiever wordt.
Volgens The Economist is het PCC, met 100.000 leden en medewerkers, zelfs een van de grootste misdaadgroepen ter wereld. In het verleden bleken meerdere bonzen van het kartel betrokken bij het verschepen van containers met cocaïne naar Antwerpen en Rotterdam. Volgens Braziliaanse media speelde bijvoorbeeld de moord op de in de Antwerpse haven actieve zakenman Stefaan Bogaerts, in 2017, zich af in de PCC-invloedssfeer.
De drugsorganisatie werkt ook samen met de Calabrese ‘Ndrangheta. Uit vorig jaar gepubliceerd onderzoek van Europol bleek dat de Italianen de Brazilianen in ruil voor drugs onder meer aan wapens uit Pakistan hielpen.
Maar ook in bakermat São Paulo zit het Primeiro Comando niet stil. In het kader van de recente operatie-Terminus werd intussen een vijftigtal betrokkenen aangehouden. Op diverse bankrekeningen is ook een som van 600 miljoen real (109 miljoen euro) geblokkeerd.
Met de operatie, die twee jaar voorbereiding vergde, had het gerecht behalve de gigant Transwolff ook het kleinere UPBus in het vizier. Die maatschappij, die in het oosten van São Paulo enkele lijnen in concessie heeft, is net als Transwolff onder toezicht geplaatst.
“Best gemanagede bedrijf”
Dat beide bedrijven per direct zouden stoppen met rijden bleek logistiek niet haalbaar. Over luttele maanden kiezen de Brazilianen nieuwe gemeentebesturen, en de burgemeester van São Paulo, die zichzelf graag wil opvolgen, durfde zich de woede niet op de hals te halen van de honderdduizenden burgers die op de bewuste lijnen aangewezen zijn.
Het Primeiro Comando da Capital is met 100.000 leden en medewerkers een van de grootste misdaadgroepen ter wereld
Hoewel aan Braziliaanse busmaatschappijen sinds jaar en dag een maffioze zweem kleeft, en hun band met witwaspraktijken een publiek geheim is, deden de onthullingen van eerder deze maand toch ophef ontstaan. In het verleden werd Transwolff immers meermaals bekroond als modernste en best gemanagede vervoersbedrijf van Brazilië. Het bedrijf is ook een pionier in de overgang van dieselnaar elektrische bussen.
Transwolff-baas Pacheco is al sinds de vroege jaren 90 actief in het transportwezen, en moest in 2006 al eens de cel in: met geld van zijn toenmalige buscoöperatie, het inmiddels in Transwolff geïntegreerde Cooper Pan, zou hij een vluchtpoging gefinancierd hebben van gevangenen die banden hadden met het PCC. Zelf werd Cooper Pan gerund door voormalige clandestiene buschauffeurs, die elkaar jarenlang de loef afstaken om de beste lijnen naar zich toe te halen.
In die sfeer van geweld en intimidatie kon het PCC, dat dertig jaar geleden is ontstaan uit een bende bankovervallers, prima gedijen. Hoewel São Paulo sinds 2003 orde op zaken stelde om de talrijke informele spelers uit de markt te weren, bleef het PCC, inmiddels een vanuit de gevangenis gerunde drugsmaffia, vermoedelijk een forse voet tussen de deur houden.
Toen de gemeentelijke regulator besloot om alleen goed van kapitaal voorziene bedrijven tot de vergunningsveiling toe te laten, wist Transwolff tientallen investeerders aan te trekken – zij het, volgens het openbaar ministerie, zonder duidelijke herkomst van hun geld. Terwijl de speurders vermoeden dat het om drugsgeld ging dat zich een weg zocht naar de witte economie, stelt de lokale pers zich vragen bij de screening door de vergunningsautoriteiten van hun kandidaten.
In de aanloop naar de lokale verkiezingen in oktober waarschuwt de Taskforce voor de Strijd tegen de Georganiseerde Misdaad in São Paulo alvast voor de pogingen van het PCC om verdere invloed te krijgen in het gemeentebestuur. Dat heeft het laatste woord als het over busconcessies gaat.