Waarom de koning toch maar beter kijkt
Máxima
Eerste aflevering te zien op Streamz, vanaf
6 mei op VTM ★★★★☆
Nederland viel net niet in katzwijm toen Máxima Zorreguieta in 2001 haar eerste tvinterview gaf. De Argentijnse zag er niet alleen stralend uit, ze sprak meteen ook bijna perfect Nederlands. De koele minnaars van het koningshuis vroegen zich weliswaar af wat zij in godsnaam gezien had in die bolle Hollander, maar omdat beide tortelduiven oprecht verliefd leken, gunde iedereen het paar het allerbeste.
23 jaar later zijn Willem en Máxima door financiële schandaaltjes weggezakt in de populariteitspolls. Nauwelijks de helft van de Nederlanders heeft nog vertrouwen in hun koning en koningin. Daarom lijkt de prestigieuze fictiereeks Máxima op het juiste moment te komen. In de serie keren we terug naar de jeugdjaren van Máxima in Buenos Aires en naar het moment waarop ze WillemAlexander ontmoet op een feestje in Sevilla.
En het moet gezegd: vanaf het eerste moment spat de energie van de jonge Máxima – met veel flair gespeeld door Delfina Chaves – van het scherm. Koning Willem-Alexander heeft al laten weten dat hij niet naar de reeks zal kijken omdat hij zich alleen maar zou ergeren “aan de dingen die niet juist zijn”. Toch willen we hem adviseren het wel te doen, want ook hij komt er best sympathiek uit. Máxima is trouwens gebaseerd op het veelgeprezen biografische boek Máxima Zorreguieta: Moederland van Marcia Luyten en zij heeft de reputatie een pietje precies te zijn op het vlak van historische feiten. Dus zoveel fouten zullen er wel niet in zitten.
De Oranjes spelen een afdeling lager dan de Windsors, maar deze reeks straalt wel dezelfde ambitie uit als The crown
De eerste aflevering oogt vooral als een romantische komedie waarin beiden na een mislukte openingszet – Willem denkt dat Máxima een paparazzo-fotografe is – snel overgaan tot een traditioneel spelletje afstoten en aantrekken. Maar Chaves en Martijn Lakemeier – die in de huid van de kroonprins is gekropen – doen dat met veel overtuiging waardoor het niet verveelt. Het meest besproken zijn de seksscènes in Máxima’s appartement in New York. Waren die echt nodig, vraagt koningsgezind Nederland zich af. Wij vonden ze vooral lastig te rijmen met de uitstraling die het paar vandaag heeft.
Over de prille relatie hangt natuurlijk een donkere politieke schaduw. Máxima’s vader was minister in de donkerste dagen van Argentinië. Die geschiedenis wordt aangeraakt als Máxima wordt voorgesteld aan koningin Beatrix. Die geeft haar man, prins Claus, meteen te kennen dat vader Zorreguieta roet in het eten kan gooien. Daarmee is de toon gezet voor aflevering 2 waarin we terugkeren naar de jeugd van Máxima in Buenos Aires.
Natuurlijk wordt Máxima al vergeleken met The crown. Helemaal fair is die vergelijking niet. De Oranjes spelen toch een afdeling lager dan de Windsors, maar Máxima straalt wel dezelfde ambitie uit.
van zijn vader en schoolvriendjes miljonairs gemaakt. Er telt maar één ding voor Orban: hij moet winnen. Dat geldt voor alles wat hij doet. In Brussel zit hij met diezelfde mentaliteit aan tafel met de regeringsleiders.”
U schetst hem als een man zonder principes, terwijl hij zich wel opwerpt als de beschermer van de christelijke cultuur en de familiewaarden.
“Hij werd na de val van het IJzeren Gordijn 1989 lid van een links-liberale studentenclub van veelbelovende jongelui met lange haren die mooie meisjes aantrokken. Maar al snel kwam Orban er achter dat Hongarije daar niet rijp voor was. Toen sloeg hij die christendemocratische route in, met een paar studentenvrienden die nog altijd zijn beste maatjes zijn. Maar ook in Hongarije gaat er vrijwel niemand nog naar de kerk. Orban is een verhalenverteller. Zijn grote hoogmissen zijn die conferenties over familiewaarden die hij tweejaarlijks organiseert. Als je daarheen gaat, kom je in het hart van het opgeklopte en geensceneerde verhaal van de Orbanisten.”
Om zijn machtspositie te consolideren, heeft hij de vrije media volledig ontmanteld. Zijn aanpak is bijna een handleiding voor wie hem wil navolgen.
“Zo sloop je een democratie, noem ik het in mijn boek. In zijn eerste mandaat oefende hij al wat. Toen hij dan acht jaar in de oppositie zat, heeft hij zich goed voorbereid. De handboeken over hoe je van een dictatuur een democratie maakt, heeft hij omgekeerd toegepast. Hij kwam in april 2010 opnieuw aan de macht en in januari 2011 stond het Europees Parlement al op zijn achterste poten, met Guy Verhofstadt en Daniel Cohn-Bendit als de wakkeren onder ons. Orban paste de kieswetgeving aan, waardoor 48 procent van de stemmen een tweederdemeerderheid opleverde.”
Hij gebruikt geld en subsidies om burgemeesters aan zich te binden. Wie niet volgzaam is, wordt financieel drooggelegd. Dat is hallucinant.
“Burgemeesters spreken onder elkaar over A-, B- en C-gemeenten. A betekent dat je Orban volledig steunt, B dat je een beetje pragmatisch bent en C dat je een held bent in de ogen van westerse journalisten, maar geen geld meer krijgt en je het dorpsplein zelf mag opknappen. Als je door de gemeenten van Boedapest loopt, zie je of het om een Fidesz-gemeente gaat of niet. Er zijn zichtbaar veel Fidesz-burgemeesters.”
De Hongaren lijken tevreden, aangezien ze voor Orban blijven stemmen. Maar er is een enorme exodus van jongeren.
“Het is me een raadsel hoe de Hongaren de eindjes aan elkaar knopen. Heel veel mensen hebben lage lonen, terwijl je in supermarkt bijna hetzelfde betaalt als hier. Met een tweede baantje en wat gescharrel komen ze er. Daarom was het ook voor mij een raadsel waarom Orban zo populair bleef. Maar bij de verkiezingen in 2022 vielen de schellen mij van de ogen: de dominantie van zijn campagne is onvoorstelbaar, doordat de vrije media gesloopt zijn. Alle Orban-media zitten onder één conglomeraat: KESMA. De andere media zijn kansloos en worden geboycot door adverteerders die een telefoontje hebben gekregen vanuit ‘de burcht’ (waar Orban kantoor houdt, red). Zo plat gaat het eraan toe. En de haatcampagnes en de leugens worden steeds groter gemaakt. Pas als je de leugen onvoorstelbaar leugenachtig maakt, werkt het. Maar het is wel aan het kantelen. Dat merk je aan de cijfers van jongeren die wegtrekken. Intussen heeft Orban het hier in Brussel op een conferentie over de unieke geboortecijfers in Hongarije.”
Orban heeft duidelijk de ambitie om de EU te veranderen en te verbouwen tot een coalitie van natiestaten, zonder een lastig Europees Parlement en met een verzwakte Commissie. Kan dat hem lukken?
“Handboeken over hoe je van een dictatuur een democratie maakt, heeft Orban omgekeerd toegepast”
“Hij valt de huidige EU aan om er het ‘Europa van de Orbanisten’ van te maken. Ik denk dat hij ver kan komen, als bij de Europese verkiezingen dat geluid steeds sterker wordt. Zijn droom is om een grote coalitie te vormen met de EVP, de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) en Identiteit en Democratie. In dat geval kan hij zich een gematigde, staatsmanachtige allure aanmeten, want daar is hij slim genoeg voor. En dan kan hij zijn invloed enorm uitbreiden en kunnen stemmingen in het Europees Parlement een heel andere richting uitgaan.”
Kan er nog één euro Europees geld naar Hongarije gaan, als je ziet hoe de clan van Orban zichzelf ermee verrijkt?
“De burgemeesters van Boedapest, Warschau, Praag en Bratislava kwamen enkele jaren geleden naar Brussel om campagne te voeren voor een ander Europees subsidiesysteem waarbij steden en gemeenten rechtstreeks subsidies zouden kunnen aanvragen. Nu beslist ‘de burcht’ over wat er met dat geld gebeurt. Zo krijg je de A-, B- en C-gemeenten en gaat het geld naar de clan-Orban die er grotendeels van profiteert. De meeste corruptie-onderzoekers met wie ik in Boedapest spreek, zeggen dat zo’n verandering van het subsidiesysteem er toch niet zal komen en dat het daarom beter is om niet langer geld te geven aan Hongarije. Dat vind ik geen goed idee. Je hebt Orban en je hebt de Hongaren: de subsidies stilleggen zou in het nadeel spelen van zoveel Hongaren. Het land kan niet zonder Europese subsidies. Maar het misbruik en de corruptie zijn schaamteloos en overal zichtbaar. Van de lulligste dingen, zoals fietspaden die plots doodlopen, tot grote projecten.”
De clan van Orban,