De catch 22 van een rector
De Republikeinen willen dat ze hard optreedt tegen studenten met kritiek op Israël. Gevolg: Columbia-rector Minouche Shafik ligt nu volop onder vuur in haar eigen instelling.
Op het eerste gezicht hoeft Minouche Shafik, de 61-jarige rector van de prestigieuze Columbia University, zich geen zorgen te maken. De raad van toezicht van haar instelling sprak een paar dagen geleden, in een korte persmededeling, zijn “sterke” steun uit in haar leiderschap. Niemand moet rekenen op een ontslag. Tegelijk geeft dat publieke signaal van hogerhand natuurlijk aan dat Shafik ondertussen in erg moeilijke papieren zit. Minder dan een jaar na haar aantreden is haar stoel aan het wankelen.
Dat heeft alles te maken met de protesten tegen het Israëlische optreden in Gaza. Die leidden de afgelopen maanden ook tot grote onrust op de Columbia-campus, in het centrum van New York. Vooral de Amerikaanse rechterzijde maakt zich grote zorgen over enkele gevallen van antisemitisme. Tien dagen geleden moest Shafik tijdens een parlementaire hoorzitting in Washington uitleggen welke initiatieven ze precies neemt om de veiligheid van Joodse studenten te vrijwaren.
Dat was een heikele opdracht. Enkele maanden geleden moesten twee andere rectoren, onder meer die van Harvard, opstappen na een gelijkaardige hoorzitting. Toen zij de vraag kregen, uit Republikeinse hoek, of een oproep tot genocide tegen Joden inging tegen de regels van hun stelling, pasten ze voor een simpel “ja”. Shafik sloeg een andere, forsere toon aan. Zij had zich grondig voorbereid. Ze sprak over een “golf van antisemitisme”. En ze beloofde alles in het werk te stellen om de “regels” te handhaven.
Dat bewees ze ook meteen. Toen Shafik de hoorzitting buiten stapte, bleken proPalestijnse studenten op de binnenplaats van Columbia een tentenkamp te hebben opgetrokken. De rector nam een drastische beslissing: ze vroeg de politie van New York om in te grijpen. Dat leidde tot 108 arrestaties en nog veel meer hommeles. Want volgens tal van studenten en professoren zet Shafik daarmee de free speech aan de universiteit op het spel. In de Financial Times schreef de bekende historicus Mark Mazower, die doceert aan Columbia, dit weekend dat hij “geschokt” is door het optreden van Shafik. Hij is lang niet de enige.
Gevierde econome
Toen vorig jaar bekend raakte dat Shafik rector van Columbia werd, kon ze nochtans rekenen op een erg welwillende ontvangst. Ze was de eerste vrouw ooit die aan het hoofd kwam te staan van de universiteit die in de 18de eeuw werd opgericht. Shafik werd geboren in Egypte, maar trok, toen ze vier jaar oud was, met haar ouders naar de Verenigde Staten. Daar bouwde ze een indrukwekkende carrière als econome uit. Ze werkte onder meer bij de Wereldbank en het IMF. Net voor ze in New York aan de slag ging, was ze rector van de London School of Economics.
Maar rustige wittebroodsweken waren haar in New York niet gegund. Enkele weken na haar aantreden voerde Hamas zijn moorddadige raid op Israël uit. Vervolgens sloeg Israël keihard terug en werd de Gazastrook met de grond gelijkgemaakt. Toen studenten daartegen begonnen te protesteren en er ook melding werd gemaakt van antisemitische slogans, startte Shafik een ingewikkelde evenwichtsoefening. De afgelopen maanden besliste ze om een aantal organisaties, zoals Students for Justice in Palestine of Jewish Voice for Peace, te schorsen. Tegelijk beloofde ze op te treden tegen online intimidatie van pro-Palestijnse activisten.
Maar toen ze tien dagen geleden de hulp van de politie inriep om de campus te ontruimen, zonder eerst grondig met de actievoerders te onderhandelen, zat het spel écht op de wagen. Shafik riep nare herinneringen op aan de jaren 60. Toen trad de politie van New York erg hard op tegen studenten die de oorlog in Vietnam onder vuur namen. Nu vragen de activisten hun universiteit om, via haar investeringsfonds, geen geld meer te steken in bedrijven die profiteren van de oorlog in Gaza. Shafik besliste om de deelnemers aan het tentenkamp te schorsen. Sommige studenten werden ook uit de woning gezet die ze van de universiteit huren.
Dat ze de hulp van de politie inriep om de campus te ontruimen, zonder eerst grondig met de actievoerders te onderhandelen, stuit op felle kritiek
Intern onderzoek
Dat heeft de kalmte niet doen terugkeren. De protesten gaan voort, op een intensievere manier, ook aan andere Amerikaanse universiteiten. Wie aan de zijde van Israël staat, vindt dat Shafik nog altijd niet streng genoeg is. Twee belangrijke donoren van haar universiteit hebben hun financiële steun tijdelijk opgeschort. En Mike Johnson, de Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, die vorige week zélf naar Columbia trok, vindt dat Shafik moet opstappen als rector.
Maar Shafik kan, als ze dat zou willen, niet zomaar kiezen voor een nog forsere koers. Ook in eigen huis ligt ze onder vuur. De ‘senaat’ van Columbia, een soort parlement waarin professoren en studenten vertegenwoordigd zijn, besliste eind vorige week dat er een onderzoek moet komen naar de manier waarop Shafik de crisis tot nu toe heeft aangepakt. Volgens Irene Mulvey, die de American Association of University Professors leidt, heeft ze de academische vrijheid “onder de bus” gegooid.
Het wordt niet eenvoudig voor Minouche Shafik om die twee kampen tevreden te stellen, zonder zelf de aftocht te blazen.