Opnieuw houdt iedereen de adem in voor Gaza-gesprekken in Caïro
De Israëlische regering en Hamas zouden in Caïro alweer dicht bij een akkoord staan, al is optimisme dun gezaaid na bijna zeven maanden oorlog. De vraag blijft of premier Netanyahu durft te springen, en of zijn regering dat overleeft.
“Buitengewoon genereus.” Zo noemde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, het laatste voorstel dat Israël vrijdag aan Hamas overmaakte via Egyptische bemiddeling. In het maandenlange pingpongspel van wederzijdse voorstellen heeft Washington wel vaker elk Israëlisch aanbod bewierookt, ook al bleef premier Benjamin Netanyahu tegelijk een “totale zege” prediken. Maar deze keer voorzag ook een anonieme Hamas-functionaris voorlopig “geen grote problemen”.
“De sfeer is positief, tenzij er nieuwe Israëlische obstakels opduiken”, zei de Hamas-functionaris aan het Franse persbureau AFP. Bij eerdere bijna-akkoorden, zoals in begin april, leek premier Netanyahu in extremis telkens nieuwe eisen op tafel te leggen. Zelfs twee Israëlische onderhandelaars deden toen anoniem hun beklag op de Israëlische zender Kanaal 12. “Ik kan niet zeggen of er zonder Netanyahu al een akkoord zou zijn, maar zonder Netanyahu zouden de kansen beter zijn”, zei een van hen.
Nog 134 gijzelaars
Naar de details van een mogelijk akkoord is het zoals gewoonlijk gissen, op basis van gerichte lekken en fragmentarische uitlatingen van, alweer, doorgaans anonieme bronnen.
Een eerste kernelement is het lot van de Israëlische gijzelaars in Gaza. Hoeveel van de 134 resterende gijzelaars nog in leven zijn na ruim tweehonderd dagen oorlog en bombardementen, blijft onduidelijk. Vorige maand was er sprake van dat Hamas in de openingsfase van een akkoord veertig gijzelaars zou vrijlaten uit een eerste categorie: vrouwen, mannen boven de vijftig en gijzelaars met een wankele gezondheid.
Hamas liet toen weten dat in die categorie maar een twintigtal gijzelaars in aanmerking kwam. Het gros van de 105 gijzelaars die in november 2022 vrijkwamen bij een eerste akkoord, waren vrouwen, kinderen en bejaarden.
Einde oorlog?
Nu zou er sprake zijn van 33 gijzelaars. Daarvoor zou Israël in ruil een onbekend aantal Palestijnse gevangenen vrijlaten uit Israëlische cellen – vorige maand werd het cijfer 900 genoemd. Verder zou Israël voor elke vrijgelaten gijzelaar een wapenbestand van één dag in acht nemen. Komt er een akkoord, dan kan de zwaargetroffen bevolking van Gaza na ruim zes maanden eindelijk uitkijken naar een maand zonder bommen.
Het grote breekpunt tot nu toe was de vraag of daarmee de oorlog zou worden beëindigd of, zoals premier Netanyahu altijd is blijven eisen, er alleen een tijdelijke pauze zou komen. In Caïro zou, aldus de nieuwssite Axios, die kwestie worden overbrugd met een Israëlische belofte dat tijdens een tweede fase van een akkoord kan worden “gepraat” over een “herstel van een duurzame kalmte” – een langduriger bestand zonder het zo te noemen.
Bijkomende, maar niet onbelangrijke onderhandelingspunten zijn de humanitaire hulpverlening voor de Gazanen, en de vraag of zij terug naar hun huizen mogen, ook al zijn vele daarvan verwoest. Israël zou volgens Axios bereid zijn de ‘Netzarim-corridor’, een smalle strook waarmee het Israëlische leger Gaza doormidden snijdt, op te geven. Zo zouden honderdduizenden gevluchte Palestijnen vanuit het zuiden terug kunnen naar Gaza-Stad en het noorden.
Druk vanuit Den Haag
Of het voorstel ook in de details voor Hamas “buitengewoon genereus” genoeg is, moet al snel in Caïro blijken. De andere vraag is of premier Netanyahu uiteindelijk zijn fiat geeft. Netanyahu is tot nu toe de toenemende internationale, vooral Amerikaanse, druk vooral oppervlakkig tegemoetgekomen. Tegelijk liet hij het Israëlische leger zich klaarmaken voor een “ultiem offensief” tegen Rafah, de zuidelijke grensstad in Gaza.
Er zijn veel twijfels of een Rafahoperatie erg ultiem zou zijn: Hamas-strijders zijn ook elders in Gaza gesneuveld zonder dat de slagkracht van de extremistische organisatie helemaal verdween. Bij zo’n operatie wordt bovendien gevreesd voor het leven van de resterende gijzelaars, en de VS eisen dat Israël eerst ook een menswaardige uitweg biedt aan ruim een miljoen Palestijnse burgers die in Rafah hun toevlucht hebben gezocht. Daarmee is Israël nog altijd niet begonnen, zei minister Blinken maandag. Bij Israëlische luchtaanvallen op Rafah zondagnacht zijn meer dan twintig Palestijnen gedood. In totaal zijn al bijna 34.500 Palestijnen omgekomen in Gaza.
Er kwam de voorbije dagen ook bijkomende druk op Israël uit Den Haag. Het Internationaal Strafhof (ICC) zou volgens ongeruste Israëlische bronnen eerstdaags arrestatiebevelen kunnen uitvaardigen tegen premier Netanyahu en andere hooggeplaatsten in de regering en het leger, én Hamas-leiders, op beschuldiging van oorlogsmisdaden. Israël erkent het ICC zelf niet, maar Netanyahu zou daarmee internationaal op gelijke hoogte komen als de Russische president Vladimir Poetin.
Daarmee zijn er veel goede redenen voor de Israëlische premier om overstag te gaan in Gaza, alleen is er geen garantie dat hij dat doet. Tot nu toe liet Netanyahu zijn eigen politieke overleven primeren, via zijn extreemrechtse regering. Radicale ministers als Bezalel Smotrich en Itamar Ben-Gvir waarschuwen opnieuw dat die regering “geen bestaansrecht” meer heeft als de premier een Gaza-akkoord aanvaardt.
Netanyahu heeft veel goede redenen om overstag te gaan in Gaza, alleen is er geen garantie dat hij dat doet