“Niet elke Brusselse minister lijdt aan de ziekte van slecht bestuur”
De slechte begrotingscijfers van het Brussels Gewest stralen af op bevoegd minister Sven Gatz (Open VLD). Zonder drastisch besparingsplan bedankt hij voor een plek in de volgende regering.
De Brusselse regering worstelt met haar reputatie. Steeds vaker valt het woord malgoverno. Minister-president Rudi Vervoort (PS) maakt een uitgebluste indruk, zijn regering is de facto in lopende zaken. Met zicht op de verkiezingen wint de profilering het van elke vorm van decente politiek.
Sven Gatz, minister van Begroting en het Nederlandstalig onderwijs (Open VLD): “Alain Maron (minister van Leefmilieu, Ecolo, red.) gaat in beroep tegen de Vlaamse milieuvergunning van de Brusselse luchthaven. Juridisch kan dat niet, dat moet collectief door de Brusselse regering gebeuren.”
“Inderdaad. Het is problematisch als een minister de wet niet respecteert. Ik houd me liever aan de regels, zelfs als mij dat communicatief minder goed uitkomt.”
“Het is pijnlijk als ministers niet thuis geven wanneer het warm wordt. Tijdens de pandemie deed Maron aan outsourcing, alsof het covid-beleid alleen door een ambtenaar werd gevoerd. Of neem Elke Van den Brandt (minister van mobiliteit, Groen, red.). Als het gaat over de bestrijding van het drugsprobleem in de metro, verwijst ze door naar de MIVB of de minister-president.”
“Ministers die aan cherrypicking doen, ondergraven de geloofwaardigheid van de democratie. Ik heb geen schrik om in de wind te rijden, al levert mij dat niet altijd resultaat op.”
De opeenstapeling van disputen voedt het beeld van slecht bestuur in Brussel.
“Niet elke Brusselse minister lijdt aan die ziekte. Toch dragen sommige excellenties een verantwoordelijkheid.”
“… is niet in een goede staat. Toch denk ik niet dat een andere
minister het beter had gedaan. Maar j’assume. In het begin van de regeerperiode was geld lenen goedkoop. We besloten samen om dat geld te investeren in mobiliteit. Gaandeweg verzeilden we in zwaar weer. Dan vind ik dat korte geheugen wel vreemd. Zij die mij nu veroordelen omdat er te veel geld is uitgegeven – voor energie, inflatie, covidpremies – zijn dezelfden die mij toen verweten dat Brussel niet genoeg geld uitgaf. Ik heb in crisistijd mijn plicht gedaan.”
Een tekort van 1,1 miljard euro op 6 miljard euro inkomsten, het spreekt tot de verbeelding.
“De strategische investeringen zijn, samen met de crisismaatregelen, de belangrijkste oorzaken. Die kunnen we snel uitfaseren, dat is alvast 500 miljoen per jaar. Als liberaal vond ik het een goede beslissing om in openbaar vervoer te investeren. Dat duiveltje kunnen we weer in het doosje krijgen.”
“De eerste fase van metrolijn 3 is haast klaar. De tweede fase moeten we op een of andere manier buiten de begroting kunnen houden. Een privépartner kan dat volledig afwerken en daarvoor gedurende dertig jaar een commissie krijgen.”
Niet iedereen is overtuigd van die nieuwe metrolijn.
“Het wordt een belangrijk punt tijdens de regeringsonderhandelingen. De constructie met de privésector zal tijd vergen. Duurt dat te lang? Ja, maar de metrolijnen die tijdens de jaren 70 opengingen, waren ook een lijdensweg. Nu doet iedereen alsof die er plots op een dag lagen. Ik vind zo’n metrolijn levensnoodzakelijk. De jongste twintig tot dertig jaar kwamen er 300.000 Brusselaars bij, dat zijn evenveel inwoners als in de steden Gent of Luik.”
We zitten aan de helft, nog 500 miljoen euro te gaan.
“Het voorstel van Brussels
CD&V-lijsttrekker Benjamin Dalle om Kanal-Centre Pompidou stop te zetten, leek me weinig zinvol. In het zicht van de eindmeet een beslissing van twaalf jaar geleden terugdraaien, maakt de stad kapot. Als Kanal opengaat – misschien zit ik dan nog in de politiek – heeft Brussel iets zoals het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen. Dat genereert een toeloop. Dan zal men zeggen, zoals men altijd zegt als een nieuwe metrolijn na veel protest klaar is: ‘Oh, dat had er al veel vroeger moeten zijn.’”
“Dalle deed op zijn minst de moeite om een besparingsplannen te lanceren. Dan zijn we toch al met twee. Anderen, zoals de N-VA, zeggen dat we een tot twee
“Als het van kwaad naar erger gaat, weet ik niet goed wat ik in een volgende regering zit te doen” Sven Gatz
Brussels minister van Begroting (Open VLD)
miljard kunnen besparen door het Gewest en de gemeenten te laten samensmelten. De resultaten van zo’n oefening, als dat zou lukken, zien we pas na vijf jaar. We moeten echter onmiddellijk besparen.”
“De korting op de personenbelasting terugdraaien, nog een voorstel van Dalle, gaan we niet doen. Dat was een compensatie voor de verhoging van de onroerende voorheffing. We moeten hameren op de slimme kilometerheffing, inkomsten dus.”
U hebt een deal nodig met andere gewesten, zij willen dat niet.
“Inderdaad, ik geef dat toe. Maar deze regering nam alvast de princiepsbeslissing en werkte een operationeel systeem uit. Het komt er nu op aan om het in te voeren. Ik schat de kansen op
fiftyfifty. Ik begrijp dat Vlaanderen en Wallonië niet staan te springen om te betalen om Brussel binnen te rijden. Dat zei men aanvankelijk in Londen, Stockholm en Milaan ook. Maar het heeft daar wél gewerkt. Als men de moed niet heeft, is het maar zo.”
De Brusselse watermaatschappij Vivaqua is eigenlijk failliet.
“Ook dat wordt een topdossier bij de volgende regeringsvorming. We kunnen de schulden niet zo maar overnemen. Het Brussels Gewest heeft geen geld, bovendien is Vivaqua een intercommunale. Behalve de schuld is ook de performantie een probleem, gezien het aantal zinkgaten in Brussel. Er zal een stevig saneringstraject nodig zijn.”
De Brusselse gemeenten nemen hun verantwoordelijkheid niet als het om water en rioleringen gaat.
“Tot een bepaald moment was Vivaqua winstgevend, iedereen wilde dat dividend wel. Maar als ze geld moeten ophoesten, kijken de gemeenten naar het Gewest. Ik weet niet of de gemeenten het begrepen hebben, maar het Gewest wil en kan al hun problemen niet oplossen. Dat is het enige voordeel aan deze situatie. Die is voor iedereen zo ernstig dat je de hete aardappel echt niet kunt doorschuiven.”
Niet dat het de putten dempt, maar Brussel heeft de grootste kabinetten van het land, en dat voor een armlastig Gewest.
“Ik ben het daar absoluut mee eens en hoop dat de financiële situatie van het Gewest ook anderen zal overtuigen om de kabinetten af te slanken. Daar kan dertig procent tot de helft van af. Mijn kabinet is kleiner dan dat van enkele staatssecretarissen. Helaas, sommige ministers willen een groot kabinet omdat ze de administratie niet vertrouwen.”
U klinkt verstoord als u als een cententeller wordt weggezet, het verdoezelt uw beleid op onderwijs.
“Absoluut. Het Nederlandstalig onderwijs in Brussel is een sociale springplank. We maken daar het verschil. Ooit zal men zich afvragen hoe het komt dat het aantal leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs in 25 jaar is verdubbeld. Een kwart van de Brusselse kinderen volgt het Nederlandstalig onderwijs, en dat met 5 procent moedertaalsprekers en 10 procent fiscale aangiften in het Nederlands.”
“Wij hebben de voorbije jaren zeker duizend plaatsen extra per jaar gecreëerd. We hebben 500 leerkrachten extra naar Brussel gehaald. Toch blijft er een tekort. Daarom sloeg de reactie van Vlaams minister Ben Weyts, die zei dat leerkrachten hier weglopen vanwege de drugs en criminaliteit, werkelijk nergens op. Wij hebben meer leerkrachten aangetrokken dan er de voorbije vijf jaar zijn weggegaan. Ik vraag wel een Brusselpremie om nog aantrekkelijker te zijn. Helaas, dat valt bij hem op een koude steen.”
Niet alleen de besparingen worden een breekpunt, u komt ook samen met MR-kopstuk David Leisterh naar de onderhandelingen.
“We zullen het spel hard moeten spelen, want als ik tot de wapens geroepen word, wil ik dat ook kunnen rechttrekken. Als het van kwaad naar erger gaat, weet ik niet goed wat ik in een volgende regering zit te doen. En twee: ja, het is met de MR. Ik heb vanaf het begin geïnvesteerd in de relatie met Leisterh, ik denk dat hij de goeie kaarten heeft.”
“Ik kan deze taak alleen tot een goed einde brengen als er ook andere mensen rond de tafel zitten die hetzelfde willen. De huidige constellatie (waarbij Open VLD zonder MR in de Brusselse regering zit, red.) is niet voor herhaling vatbaar. Het is zeer verontrustend dat de PS nog niet wil zeggen waar ze dan wil besparen.”