Wie is hier naïef over migratie?
Wat hebben Alphabet (Google dus), Microsoft, Nvidia en Tesla met elkaar gemeen? Het zijn om te beginnen enkele van de grootste, meest succesvolle bedrijven ter wereld. Allemaal Amerikaanse giganten uiteraard, vele keren groter dan om het even welk Europees, laat staan Belgisch bedrijf.
Ze hebben nog iets met elkaar gemeen. Ze hebben allemaal een immigrant aan het roer. In de Verenigde Staten wordt dan ook nauwelijks gedebatteerd over de vraag of migranten “economisch iets bijdragen”. Natuurlijk doen ze dat. De bedrijfswereld zit er vol van, de (top)universiteiten evengoed. Hollywood zou eenvoudigweg niet bestaan zonder migranten. Laat staan dat er culinair veel te beleven zou zijn in de VS.
Ja, er wordt ginds ook gedebatteerd over migratie, zeker over illegale migratie, maar de debatten staan er doorgaans ver af van wat wij hier de laatste tijd geserveerd krijgen, zelfs door partijen en politici die het weldenkende midden pretenderen te vertegenwoordigen.
Onze politici maken het stilaan wel erg bont. Ze proberen mekaar te overtroeven met sterke uitspraken over migranten, zelden van het verheffende soort. Ook aan de linkerzijde klinkt een zogenaamd “flinkser” discours over migratie, al dan niet aangemoedigd door intellectuelen die een liefde voor grenzen hebben ontwikkeld.
“Wie niet wil integreren, die verliest zijn geld,” zegt Melissa Depraetere, de voorzitter van Vooruit. Kijk eens aan. We gaan eventjes hardbevochten (door socialisten nota bene), wettelijk verankerde sociale rechten ondergraven met enkele bij de ochtendpistolets uit de duim gezogen voorwaarden, die overigens best wel eens het omgekeerde effect zouden kunnen hebben, als ze al wettelijk mogelijk zouden zijn.
We zijn te veel meegegaan in het wereldburgerschap, beweert CD&V-voorzitter Sammy Mahdi in de weekendeditie van deze krant, terwijl hij, voldaan door dit inzicht, een appel in de lucht jongleert. In De Tijd zegt hij dat minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) “naief” is over migratie. De gelouterde treinpendelaar zal denken dat Gilkinet andere zaken aan zijn hoofd heeft, maar heeft hij het echt bij het verkeerde eind over migratie?
We zullen zien wat het legitimeren van dit soort praat oplevert op 9 juni. Vlaams Belang is slapend rijk geworden doordat alle debatten over de voor- en nadelen van migratie voor de andere partijen decennialang taboe waren. Daarmee hebben we onszelf geen dienst bewezen, ik heb het al vaak geschreven. Nu slaat de slinger helemaal de andere kant op. Nu lijken zelfs de mainstreampartijen te suggereren dat Vlaams Belang al die tijd gelijk had. Dat zeggen ze niet met zoveel woorden, maar je kunt dus blijkbaar niets positief of genuanceerd meer zeggen over migratie zonder voor naïef te worden versleten.
De naïevelingen hebben wel de feiten aan hun kant. Migratie kan puur economisch een sterk positieve bijdrage leveren aan een land. Ik zeg: kan. Want er zijn immense verschillen tussen landen. In landen zoals de VS, Canada, Australië of het Verenigd Koninkrijk slaat de balans duidelijk positief door. In veel Europese landen is de balans eerder negatief, ook bij ons. De studie van de Nationale Bank van enkele jaren terug zag nog een licht nettovoordeel, maar als je alle evidentie naast mekaar legt, kun je België bezwaarlijk een succesvol migratieland noemen.
We moeten het wereldburgerschap omarmen, onze welvaart en ons welbevinden hangen ervan af
Dat is onze eigen fout. Migratie is zo succesvol als je ze zelf maakt. Of migranten bijdragen aan een samenleving, heeft weinig te maken met hoe goed je migratie ‘controleert’. Hier leeft het idee dat migratie economisch rendabel maken een kwestie is van alleen ‘goede’ migranten door de toegangspoort te laten. Dat klopt niet. Je kunt dan wel proberen talent aan de poort te selecteren, die mensen zullen partners willen meebrengen die misschien minder getalenteerd of minder economisch georiënteerd zijn. Kinderen en kleinkinderen zijn ook niet noodzakelijk grote uitblinkers.
De sleutel ligt in welke plek je migranten geeft in een samenleving. Welke mogelijkheden je hen biedt. Dat het VK en de VS succesvolle migratielanden zijn, heeft weinig te maken met strikte taal en inburgeringsvereisten, wel met het feit dat het open samenlevingen zijn waar je je wel aan wetten en regels te houden hebt, maar waar je ook eigen taal en identiteit kunt beleven. Waar je opportuniteiten hebt, zelfs met een vreemde naam, een buitenlands diploma, een raar accent, een hoofddoek of een tulband.
De Nederlandse onderzoeker Maurice Crul beweert dat sociaal en professioneel kunnen functioneren in een superdiverse samenleving een essentiële vaardigheid wordt, net zoals lezen en schrijven. Ik vermoed dat hij gelijk heeft. De diversiteit zal alleen maar toenemen, tot in elk dorp en elke straat. Geen enkele partij kan dat tegenhouden, wat ze u ook probeert wijs te maken. In de plaats van schutting te zoeken of te geloven in de valse haven van het parochialisme, moeten we dat wereldburgerschap dus wel degelijk omarmen. Niet omdat het leuk is, niet omdat het makkelijk is, maar simpelweg omdat onze welvaart en ons welbevinden ervan zullen afhangen. Leven in de realiteit heet dat.
Ive Marx is hoogleraar (UAntwerpen) en doceert vooral in de opleiding sociaaleconomische wetenschappen. Zijn column verschijnt tweewekelijks op dinsdag.