Vete Saudi-Arabië en Iran bedreigt hele moslimwereld

Machtsstrijd tussen geloofsgroepen soennieten en sjiieten slecht nieuws voor Syrië en VS

Saudi’s mogen niet meer naar Iran reizen, het vliegverkeer valt stil en bondgenoten als Bahrein en de Emiraten worden mee in het bad getrokken. SaudiArabië drijft de ruzie met Iran op de spits. “Tot een rechtstreekse oorlog zal het niet leiden, maar dit is wel slecht nieuws voor Syrië en voor het nucleaire akkoord met de VS, want Iran zou weleens kunnen besluiten dat het die nucleaire bom nu toch nodig heeft”, zeggen kenners.

“Ofwel ben je voor ons, ofwel ben je tegen ons.” George W. Bush gebruikte die stelling in zijn oorlog tegen de terreur, nu is het de boodschap van Saudi-Arabië aan de landen van het Midden-Oosten in zijn uit de hand gelopen ruzie met Grote Vijand Iran. Bahrein, Soedan en de Verenigde Arabische Emiraten volgden gisteren het voorbeeld van de soennitische grootmacht Saudi- Arabië en verbraken de diplomatieke betrekkingen met Teheran. Saudi-Arabië zelf ging nog een stap verder en verbrak ook de commerciële banden. Gedaan met handel drijven, Saudi’s mogen niet meer naar Iran reizen en het vliegverkeer wordt aan banden gelegd.

Die drastische maatregelen komen er nadat de Saudische ambassade in de Iraanse hoofdstad Teheran was bestormd en in brand gestoken. Dat was dan weer een reactie op de executie van de vooraanstaande sjiitische geestelijke Nimr al-Nimr zaterdag in SaudiArabië.

“Die executie was een test van Riyad, een vraag aan de omringende landen om kleur te bekennen”, zegt Ko Colijn, directeur van het Instituut Clingendael in Den Haag. Met andere woorden: als het erop aankomt, staan jullie dan aan onze kant, met de soennieten tegen het sjiitische Iran?

“Je kan deze situatie zo zien: als een religieus conflict, iets sektarisch. Maar net zo goed kan je het zien als een machtsstrijd tussen twee grootmachten.” En dit incident is daarin veel meer dan een doordeweeks akkefietje, maar tot een directe oorlog tussen de gezworen vijanden zal het volgens Colijn niet komen. “Maar het is wel verontrustend. Omdat het gemeenschappelijke front tegen Islamitische Staat (IS) in gevaar dreigt te komen, en dat is heel slecht nieuws voor Syrië. En Iran zou weleens tot de conclusie kunnen komen dat het beter terugkomt op zijn nucleaire deal met de Verenigde Staten en die nucleaire bom misschien toch niet helemaal moet vergeten. Zowel het Westen als de Russen hebben er belang bij om dit te temperen.”

Nog een gevolg van de verhevigde vete tussen de soennitische en sjiitische grootmachten: hun rivaliteit wordt, nog meer dan al het geval was, een factor in elk conflict in het Midden-Oosten, zegt Colijn. In Syrië, waar de Saudi’s islamistische rebellengroepen steunen en de Ira- niërs het regime. In Jemen, waar Iran de rebellen steunt die door de Saudi’s gebombardeerd worden. Maar net zo goed in Irak, waar soennieten het opnemen tegen de sjiitische regering en in Bahrein, voornamelijk bevolkt door sjiieten, maar geleid door soennieten.

Wereldwijd is bijna negentig procent van alle moslims soenniet, zowat tien procent is sjiiet. De scheuring tussen die twee geloofsgroepen ontstond al met de dood van de profeet Mohammed in het jaar 632 en de discussie over wie hem moest opvolgen als leider van de moslimgemeenschap. Zijn vriend en schoonvader Abu Bakr, vonden de meesten, die later de soennieten zouden worden. Zijn neef en schoonzoon Ali, vonden de anderen, de latere sjiieten. De groepen gaan anders om met geloof, hebben andere rituelen, maar leefden eeuwenlang min of meer vreedzaam samen. Maar onder andere de oorlogen in Irak en Syrië deden haat en geweld tussen leden van de twee stromingen toenemen.

JESSE

VAN REGENMORTEL