Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Menselijke botten vermalen tot kunst
Centra voor lichaamsdonatie woedend op Jan Fabre
De controversiële Antwerpse kunstenaar Jan Fabre krijgt woedende reacties nu blijkt dat hij voor zijn kunstwerken menselijke beenderen heeft vermalen. Op de Biënnale in Venetië stelt hij zo onder meer een kunstpenis tentoon. “Met botten van mensen die hun lichaam aan de wetenschap gegeven hebben”, zegt hij. “Totaal ongepast”, zeggen de Vlaamse centra die instaan voor lichaamsdonatie.
In de kunstwerken van Jan Fabre die op dit moment tentoongesteld worden op de Biënnale in Venetië, zitten menselijke botten. “Van mensen die hun lichaam na hun dood schenken aan de wetenschap en de kunst”, zegt Fabre op VTM. “Ik snij die beenderen allemaal in plakjes en daar maak ik een mozaïek van.” Hij gebruikte er al om er een penis van te maken, een vagina en een grote boot. De werken zijn allemaal minstens een paar jaar oud.
De vijf centra in Vlaanderen die instaan voor zogenaamde lichaamsdonatie zijn verontwaardigd. “Dit is totaal ongepast. Wij krijgen talloze telefoontjes van mensen die ongerust zijn”, zegt professor Katharina D’Herde van de Afdeling Anatomie van de UGent. “Ze hebben in hun testament laten opnemen dat ze hun lichaam willen schenken aan de wetenschap, maar niet om tot kunstwerk vermalen te worden.”
Zo ook Magda Boeykens. “Ik schenk mijn lichaam niet om in plakjes gesneden te worden door een kunstenaar”, zegt ze. “Jan Fabre hoeft geen menselijke botten te gebruiken om een vagina of penis te maken als kunstig statement.”
Niets louche
Volgens professor Paul Herijgers van het Vesalius Instituut van de KU Leuven is de kans nihil dat uw lichaam verwerkt wordt in kunst. “Wij willen alle mensen geruststellen. Je lichaam afstaan kan in Vlaanderen alleen voor de wetenschap, en voor niets anders. We gebruiken het dan in de artsenopleidingen of om er onderzoek op te doen. Dat is van onschatbaar belang. Elk jaar zijn er ook kunstenaars die ons vragen of ze lichamelijke resten mogen gebruiken, maar dat weigeren we consistent.”
Dat deed ook de Universiteit Antwerpen toen Jan Fabre vroeg of hij menselijke beenderen mocht gebruiken voor zijn project.
Waar Fabre dan wel zijn materiaal haalde? Uit buitenlandse universiteiten. Fabre zelf wou gisteren niet reageren. “We vragen die menselijke en dierlijke botten op bij universiteiten uit de hele wereld”, zegt een van zijn medewerksters. “Daar is niets louche aan. We verzagen dat materiaal dan in de studio.”
Elk jaar staan zo’n 300 Vlamingen hun lichaam af aan de wetenschap na hun overlijden. “Je moet dat expliciet in je testament laten zetten”, zegt D’Herde. “Je nabestaanden krijgen er geen vergoeding voor. Het lichaam wordt dan gebalsemd en enkele weken tot twee jaar gebruikt voor onderwijs en onderzoek. Daarna wordt het alsnog begraven of gecremeerd.”