Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Kardinaal kiest kant tegen Kabila
Kan Katholieke Kerk situatie in Congo kantelen?
In de Congolese hoofdstad Kinshasa is vrijdag geschoten nabij de kathedraal waar kardinaal Laurent Monsengwo in een mis is voorgegaan. Die was opgedragen aan slachtoffers van het regimegeweld van president Kabila.
Traangas en politieaanvallen op vreedzame betogers met rozenkransen: voor de aartsbisschop van Kinshasa, Laurent Monsengwo (78), zit Congo “aan de limiet van wat we kunnen tolereren”. Eind december gingen Congolezen vreedzaam de straat op om te betogen tegen president Joseph Kabila. Die regeert nog steeds, hoewel zijn ambtstermijn al meer dan een jaar verlopen is. De Katholieke Kerk onderhandelde daarom eind 2016 een akkoord tussen Kabila en de oppositie (Le Rassemblement). Kabila mocht nog een jaar aanblijven als hij in december 2017 verkiezingen organiseerde. Maar de verkiezingen kwamen er niet, tot woede van de Congolezen.
Vijf doden
Volgens de VN leidden de recente protesten tot zeker vijf doden, 92 gewonden en 180 arrestaties. Parochies werden bestormd en beroofd, gelovigen geintimideerd. Veel Congolezen bleven thuis uit angst, want Kabila heeft een stevig uitgebouwde en gewelddadige inlichtingendienst. Gisteren droeg Monsengwo een mis op voor die slachtoffers van politiegeweld – geweld dat het regime zelf officieel ontkent. Daarbij brak opnieuw geweld uit met geweerschoten. Kardinaal Monsengwo, die al ten tijde van Mobutu pleitte voor democratische hervormingen, zegt daarmee openlijk het vertrouwen in Kabila op. Hij noemde diens regime “barbaars” vanwege het geweld op “ongewapende mensen met Bijbels”. In Congo zien velen Kabila intussen als een onwettige president die alle geloofwaardigheid kwijt is. “Mensen die structureel liegen, kunnen wij niet meer vertrouwen”, zei Monsengwo nog. Zijn uitspraak, “laat de middelmatigen plaatsruimen” (“que les médiocres dégagent”), is ondertussen een belangrijke slogan geworden. Maar plaatsruimen voor wie? De oppositie begeestert ook niet. “Ze heeft geen plan en geen boodschap over wat ze met de macht wil doen”, zegt Kris Berwouts, auteur van Congo’s gewelddadige vrede. “Er hangt bij de bevolking een sfeer van opgekropte woede over de armoede, met een gewelddadige ondertoon zelfs. Niemand vertrouwt de politieke klasse nog. Wij willen geen andere chauffeur, zeggen de mensen, maar een andere auto.”
Katholieke tentakels
Berwouts kijkt naar de Katholieke Kerk om het gat te vullen. Ongeveer de helft van alle Congolezen zou katholiek zijn. Andere kerken, vooral dan de protestanten en de
WALTER ZINZEN Congokenner en voormalig journalist “De Kerk heeft symbolisch gezag, maar waar zijn de wapens? Het regime is zo repressief.”
KRIS BERWOUTS Auteur en Congokenner “Niemand vertrouwt de politieke klasse nog. Wij willen geen andere chauffeur, maar een andere auto, zeggen de mensen.”
Pinksterkerken, blijven loyaler aan het gezag. “Kabila kan de Katholieke Kerk niet zomaar een slag toedienen door Monsengwo te arresteren”, meent Berwouts. “De Kerk is het enige nog overblijvende nationale instituut dat overal in Congo tentakels heeft. Ze heeft grote economische macht en heeft ook het onderwijs en de gezondheidszorg in handen.”
Wankele stoel
Congokenner en voormalig journalist Walter Zinzen is pessimistischer. “Erg moedig wat Monsengwo doet, maar ik vrees dat zijn gezag vooral symbolisch is. Het regime is zo repressief dat het vredevol protest gewoon in bloed smoort. Waar zijn de wapens van de Kerk?” “Er zou verandering kunnen komen vanuit het regime zelf, dat nu toch meer verdeeld is”, zegt Berwouts. “De druk vanuit regionale instellingen in Afrika kan ook wat teweegbrengen. Als buurland Angola vreest dat Congo zal imploderen onder Kabila, dan zal het aandringen op verandering. Kabila zit op een wankele stoel.” Kabila heeft de Kerk deze week gevraagd om “politiek neutraal te blijven”. De verkiezingen staan nu gepland voor 23 december 2018.