Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“In Mechelen kunnen we het ook zonder zondebokken”
Calvo en Somers over Mechelen, stad van optimisme en samenhorigheid: “Zonder zondebokken kan het ook”
Bart Somers en Kristof Calvo hebben het goed in Mechelen. De veiligste voorspelling die je kunt maken voor de gemeenteraadsverkiezingen is dat zij met hun stadslijst opnieuw glorieus zullen winnen. Hoe kan het ook anders, met de beste burgemeester ter wereld, in een stad die de ene bekroning na de andere binnenhaalt en vanwaar niet één Syriëstrijder is vertrokken? Maar dat vertellen ze nog het liefst zelf, in twee parallelle, uitbundige spraakwatervallen. Zolang het maar niet over NVA gaat. Bart Somers (Open Vld) is 53 jaar, sinds 2001 burgemeester van Mechelen en fractieleider in het Vlaams Parlement. Kristof Calvo (Groen) is 30 jaar en fractieleider in het federale parlement. In Mechelen vormen de liberalen en de groenen, aangevuld met de onafhankelijken van M+, nu al voor de derde keer samen een lijst. Dit weekend houden ze zelfs samen een nieuwjaarsreceptie, in de hippe gerenoveerde garage Wagenoord in Mechelen. Op hetzelfde moment, wat verderop, verzamelen de troepen van de N-VA voor hun feest in de Nekkerhal. Maar kijk, de N-VA vermelden, dat is nu net wat Somers en Calvo koste wat kost vermijden.
Jullie klinken bijna ontroerend eensgezind. Maar is het niet simpel wat Groen betreft? Somers is toch ongenaakbaar, dus kun je je maar beter aansluiten bij hem.
Calvo: Ik denk dat het logisch is dat er veel enthousiasme en steun is voor de figuur van Bart. Een project als in Mechelen, die omwenteling van een wat verpauperde naar positieve stad, naar een stad in beweging, die gegroeid is van twee straatfeesten per jaar tot tweehonderd, is alleen mogelijk met iemand zoals Bart aan de kop. Politiek is mensenwerk. Ik denk dat iedereen aanvoelt dat die blauwgroene samenwerking, aangevoerd door Bart, de motor is geweest van de vernieuwing. Al is het natuurlijk ook het werk van de Mechelaars.
Maar had Groen op eigen houtje potten kunnen breken?
Somers: Natuurlijk. Het is een sterke formatie. En Kristof is een sterke politicus. Niet alleen hij trouwens. Ons eigenzinnige, unieke samenwerkingsverband wordt elders niet zo goed begrepen, maar het belichaamt stilaan de ziel, het DNA van deze stad. Ik denk dat we heel dicht staan bij het zelfbeeld, de wensdroom van de Mechelaar.
Ho maar, dat klinkt bijna existentieel.
Calvo: Het is wel iets fundamenteels... Somers: Wij belichamen het optimisme van de stad. Wij zijn anders door onze wil, die breed wordt gedragen, om van diversiteit een succes te maken. We zijn een stad die ambitieus is, maar die ook niemand wil achterlaten, die duurzaamheid nastreeft, waar jonge gezinnen zich goed voelen en die ook wie wat ouder is niet in de steek laat. Volgens Voka zijn we de beste stad om te onderne-
men in Vlaanderen. De Koning Bou- dewijnstichting noemt ons de stad met het beste armoedebeleid. We zijn ook tot beste lokale overheidsorganisatie uitgeroepen.
Calvo: Het is een totaalbeleid. Soms lijkt het dat je ofwel moet kiezen voor ondernemers, ofwel voor wie het moeilijk heeft. Wij trappen niet in die val. Zo zetten we in op een sterke politie, maar ook op pre- ventie, op een autoluwe en tegelijk bereikbare stad. Somers: Vaak is het in Vlaanderen het een of het ander, zeg maar de oude oplossingen van links en rechts. Wij zoeken nieuwe wegen, weg van de dogma’s en slogans. Bart Somers, u bent gaan spreken voor de VN in New York. Somers: Ja, en de VN heeft ook een congres gehouden in Mechelen over steden en migratie. Ze hebben mij nu uitgenodigd in Maleisië. Media zoals BBC, ZDF, Le Monde en The New York Times zijn hier geweest. Dat gaat dan over de succesvolle manier waarmee Mechelen met diversiteit omgaat. Hoe we in tijden van onveiligheid en onzekerheid niet polariseren, maar verbinden. Niemand is hier een vijand. Alle stadsgenoten zijn burgers. Als we met deze visie een grote groep Mechelaars achter ons krijgen, dan is dat een krachtig signaal. Calvo: Het is onze ambitie om aan te tonen dat je ook verkiezingen kunt winnen door mensen samen te brengen, dat je geen zondebokken nodig hebt. Er staat al een tijd een olifant in de kamer: NVA, de partij die polariseert en verdeelt. (Calvo en Somers tegenpruttelend: ja maar..., dit is niet...) Calvo: Het is een Mechelse huisstijl geworden. Het is niet alleen de taal van het beleid. Het is de keuze geworden van heel veel Mechelaars. De grote stadsvernieuwing zit in het hart en het hoofd van de Mechelaars. Somers: Er is een positieve grondstroom ontstaan. Bij de Vlaamse stadsmonitor staan we nu in de top drie van steden waar mensen zich goed in hun vel voelen. In 2002 scoorden wij hierin het tweede slechtste. Vroeger hadden we voor kinderarmoede het tweede hoogste cijfer van Vlaanderen, nu zitten we bij de laagste.
Zeker, maar als je het hebt over polarisering, denkt toch iedereen aan NVA, niet? Somers (onverstoorbaar): Je mag niet met een nationale bril naar Mechelen kijken. Wij zijn hier de referentie, de leidende politieke formatie. Onze ambitie is niet ons af te zetten tegen iemand, wij willen overtuigen met ons positief verhaal. En tegelijk onze kop niet in het zand steken voor de problemen van veiligheid of armoede. We nodigen iedereen uit om mee te doen, om niet aan de zijlijn te blijven zeuren. Calvo: We merken dat er enorm veel reactie komt op die uitgestoken hand.
Is jullie verhaal niet overdreven rooskleurig? Somers: Wel, ik geef dat toe, en het is misschien verbazend voor mensen die naar hier komen, maar wij zijn een eiland van optimisme en positivisme. Calvo: Een plek. Somers: Een plek ja, geen eiland. We zijn een stad van optimisme. Dat voel je.
Alsof je hier geen politieke strijd of spanningen hebt...
Somers: Natuurlijk, dat is evident. Maar het stadsbestuur heeft goed samen bestuurd, er zijn geen grote incidenten geweest. We gaan dat zo lang mogelijk zo houden, zonder verscheurende discussies.
Calvo: Er zijn uitdagingen genoeg. We gaan groeien van 86.000 naar 100.000 inwoners. Hoe hou je wonen betaalbaar voor mensen met een bescheiden inkomen, singles en starters? We hebben bijna tien parkjes gecreëerd in de stadswijken. Daarmee kun je ook gezinnen met kinderen levenskwaliteit aanreiken.
In parkjes komen soms extremisten ronselen. Somers: Dat is ook een van de zaken waar we fier op zijn. Dat van hieruit niemand naar Syrië is vertrokken. Vanuit Antwerpen zijn er honderd vertrokken, vanuit Brussel tweehonderd, vanuit Vilvoorde 27. Dat heeft te maken met ons veiligheidsbeleid en misschien meer nog met ons inclusief beleid. Iedereen is hier deel van de samenleving, een burger, volwaardig Mechelaar. Hier zijn ook mensen geradicaliseerd. Maar inwoners komen dan sneller tot bij mij. ‘Er is een probleem. Mijn zoon, een buurjongen….’
Calvo: Er zijn zo veel Mechelaars die hierin verantwoordelijkheid nemen, maar – en ik kan dat zeggen – het is ook de verdienste van een burgemeester die in de eerste plaats burgervader is. En die aan iedereen vertelt, elke dag opnieuw, ‘gij zijt deel van de club, wij zijn allemaal Mechelaars, welk heilig boek dat ge ook leest.’ Somers: Je moet ook durven zeggen dat samenleven niet altijd makkelijk is. Het lukt alleen als we allemaal, dus wij zelf ook, inspanningen doen. En het is een proces. Het is hier geen paradijs, er zijn nog veel moeilijkheden. Er is nog veel te doen.
Identiteit schijnt een heikel thema te zijn. Zijn er minaretten in Mechelen? Somers: Er zijn moskeeën, ook een kleine minaret. Maar kijk, ons DNA is superdivers. Er zijn 138 verschillende nationaliteiten in Mechelen. Een kind op twee is van allochtone afkomst. Maar we doen niet aan groepsdenken. Het is niet zij en wij. Elk individu is uniek en verschillend. Er is nood aan rust in deze debatten.
Calvo: Het gaat niet om het grootste probleem van de wereld. Mensen gaan op zondag naar de kerk of op vrijdag naar de moskee, dat maakt ons niet uit. Het enige wat wij vragen is: wil je deel uitmaken van de stad? En we steken een dikke middenvinger op naar het groepsdenken.
Bij de verkiezingen in Turkije bleek dat veel Turken veel meer gericht zijn op hun thuisland. De integratie heette mislukt. Somers: De enige Turken die in Mechelen wonen zijn christelijke Assyriërs. Zucht. Somers: Laat me glashelder en eenduidig in zijn: Mechelen is een stad met 86.000 individuen. Er zijn groepen, maar wij doen appel op één identiteit, dat van Mechelaar.
Calvo: Je moet onverbiddelijk zijn voor antidemocratische ideeën. Maar je moet mensen niet dwingen om keuzes te maken. Ik ben een Spaanse Belg, ik wil niet moeten kiezen tussen mijn vader en mijn moeder. Somers: Ik hóóp dat Marokkanen trots zijn op hun roots en tegelijk op hun Mechelse identiteit. Dat hoeft niet te botsen. Dat mag complex zijn, zoals dat bij ons allemaal is.
En moskeeën met aparte ingangen voor mannen en vrouwen? Somers: Mannen en vrouwen zijn volstrekt gelijk en gelijkwaardig. We geloven in zo’n samenleving, maar religie is religie. Ik ga ook niet protesteren bij de kerk omdat een vrouw geen paus kan worden. Calvo: Met respect kom je al een heel eind. In veel sportclubs gaan ze ook elke dag op een pragmatische manier op zoek naar de beste oplossingen voor de diversiteit. Dat is niet alleen leuk, maar het kan ook lukken. We moeten daar meer ontspannen mee omgaan, we kloppen dat zo op. Na de elektroshock van Trump zijn veel mensen de angst beu. Somers: Ze snakken naar een optimistisch, hoopvol verhaal. Dat mag geen gebakken lucht zijn. Wij kunnen resultaten voorleggen. We waren een probleemstad, nu zijn we een referentiestad.
‘‘We zijn de beste stad om te ondernemen volgens Voka en de stad met het beste armoedebeleid volgens de Koning Boudewijnstichting.’’