“België is een opeenstapeling van laagjes die je zelf moet ontdekken”

Schot Derek Blyth schrijft met ‘Hidden Belgium’ boek over verborgen plekken in Scheldestad en andere provincies

Derek Blyth is een Schot die België beter kent dan u of ik. Na zijn succesvolle 500 Hidden Secretsreeks start hij nu met de Hidden

Secrets of Belgium. We gingen met hem naar een paar verborgen pareltjes in de Scheldestad, die hij soms spiegelt aan Rome, dan weer vergelijkt met New York.

Het boek Hidden Belgium is geen herkauwen van Blyths vorige boeken over Gent, Brussel en Antwerpen. Nog tijdens ons gesprek toont hij zijn beduimelde versie van The

500 Hidden Secrets of Antwerp.

Fluorescerende post-its duiden aan waar de man, die al ruim 25 jaar in ons land woont, straks nog wil langsgaan. Want de update van de gids, met zestig nieuwe plekjes, is zijn volgende project.

“Ja, ik ben erg oldschool in mijn werk. Ik loop zelf overal langs en ontmoet graag mensen. De rijkdom van menselijke contacten is de basis van alles. Want ik blijf geloven dat wij beter zijn dan het internet.”

Dat internet betekende wel bijna het einde van Derek als reisjournalist. “Het was de eerste sector die het zwaar te verduren kreeg. Maar gelukkig bleek snel dat het internet zich herhaalt. Mijn uitgever, Marc Verhagen, zocht een nieuwe formule voor reisboeken en ik wilde de toeristen weghalen van de gewone plekken. Het concept van de Hidden-reeks werkten we verder uit in een stemmig café, zoals dat in België hoort.”

Keizersbastion

Derek wil ons het Keizersbastion tonen, onder de parking voor de Nationale Bank. Niet dat we dat niet zouden kennen, zopas is er aan het Kipdorp een broertje van blootgelegd, maar Derek vertaalt hidden ook als ‘geheim’. “Deze plek is een metafoor voor België”, zegt hij terwijl we de trappen afdalen. “Er is hier iets uniek te bezoeken, maar je ziet hier geen enkele wegwijzer. Je kan het alleen maar vinden als het heel druk is in de stad, je met de auto bent én je toevallig op -3 moet parkeren.”

“Buitenlandse toeristen zien overal musea en kerken, maar niet zo’n militair bastion. Amerikanen, Chinezen, Japanners, die hebben dit niet hoor. Die zijn zeker geïnteresseerd. Toch is de enige hint die je als toerist krijgt, de wat pompeuze muziek in de trappenzaal.”

Derek heeft overschot van gelijk: het bastion of ’t Bollewerck aen des Keysers Poorte uit 1542 verzamelt geen selfies, maar vooral veel stof. “Ik zie België graag als een opeenstapeling van lagen, die je zelf moet ontdekken. Toeristen zien maar één laag. Ik denk dat ik aan zeven zit, de doorsnee Belg op vier. Want de meesten onder jullie blijven rond hun eigen, kleine territorium hangen. Voor veel Vlamingen is Charleroi een ander land, of zelfs een andere eeuw. In het beste geval vinden ze dat de 21ste eeuw daar een foute draai kreeg. Toch is het een erg krachtige plek.”

Antwerpen in laagjes

Een Antwerps voorbeeld van zo’n laagjes is het pand Eiermarkt 1317. “Ik had gehoord dat Thomas More in Antwerpen aan zijn Utopia had geschreven. In het stadsarchief hoorde ik dat ik niet in de buurt van het stadhuis moest zoeken, maar aan de Eiermarkt 13. Daar vond ik dan een verborgen, maar vrij toegankelijke binnenplaats met een gigantische bamboe en een betonnen zitbank gemaakt van een zuil. Dat is een toevallig gevonden laagje. Thomas More zal even moeten wachten.”

“In Rome heb je dat ook, die lagen, die verborgen binnenkoertjes. In België komt daar heel vaak nog een historische laag bij.” Derek kent de historische kunststeden intussen op zijn duimpje. Wat vindt hij bijvoorbeeld van Brugge? “Ik vraag me vaak af waarom toeristen daar perse naartoe moeten. Want het is vaak teleurstellend en Brugge houdt alleen maar de hand open, alsof je de Efteling bezoekt. Terwijl er ook pareltjes zijn, als je even de platgetreden paden verlaat.”

Oosterweel

Neen, dan Antwerpen, en toch een kerk. “Ja, maar dan een die tamelijk onbereikbaar is: het kerkje van Oosterweel. Ik had er een mini avontuur voor over. Na een half uur fietsen vanuit de stad stond ik in die vreemde setting, een kerk die bijna overwoekerd is omdat ze vier meter onder straatniveau staat, met de voeten in het nat. Ik begrijp dat niet: zo’n toplocatie. In Antwerpen moet er toch een creatieve ziel rondlopen die hier iets van maakt? Dat is ook zo typisch Belgisch: de staat pompt veel geld in een restauratie en dan gebeurt er niks. Dus wat het kerkje betreft: ofwel laat je me binnen drie jaar weten dat er iets ongelofelijks mee staat te gebeuren, of ik lees dat het is afgebrand door vandalen.”

Het lijkt ons beter om met een positief verhaal te eindigen en passeren langs de oude havenkranen, behorend tot het Maritiem Park op de Rijnkaai. Maar, die staan toch niet verborgen? “Neen, maar ze blijven verborgen voor de toerist, want geen enkele gids wijst ernaar, geen toer komt in de buurt. Toch is dit een ruw, industrieel kantje in een niet-afgewerkt stedelijk gebied. Het heeft iets van New York, want je merkt dat hier toch dingen gebeuren. Ik heb dat zelf al meegemaakt met Antwerp Fashion en Antwerpen Proeft in de Waagnatie.”

“Het idee om ze te bewaren is tof en de manier waarop, door vrijwilligers van het MAS, is zó typisch Belgisch. Dat zie je overal in dit land: kleine groepjes zeer toegewijde mensen, die een karrenvracht aan kennis hebben over dat object. Maar je kan het niet in een gids zetten, want er zijn geen vaste bezoekuren. Het is te informeel van opzet. Daarom staan ze in mijn gids.”

Derek Blyth

Auteur ‘Hidden Belgium’

“Voor veel mensen is Charleroi een ander land, of zelfs een andere eeuw. Er is zoveel te ontdekken als je even de platgetreden paden verlaat.”

Hidden Belgium, Derek Blyth en foto’s Roel Hendrickx, uitgeverij Luster, 256 blz, 19,95 euro.

FOTO'S JAN VAN DER PERRE Naast het Keizersbastion op -3. Derek Blyth naast de havenkranen van het Maritiem Park: “Dit is een stuk erfgoed dat veel toeristen niet te zien krijgen.”

Met natte voeten op het lage niveau van het oude Oosterweel.