Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Een beter taalgebruik leidt meer vrouwen naar mannenberoepen”
Uit een nieuwe studie van de Karel de Grote-Hogeschool en de Universiteit Antwerpen blijkt dat vrouwen meer voor technische jobs solliciteren, als de vacatures zowel de mannelijke als de vrouwelijke beroepstermen bevatten, en als de studiebrochures meer termen bevatten die met vrouwen worden geassocieerd. Dries Vervecken, onderzoeker aan de Karel de GroteHogeschool, legt uit waarom vrouwvriendelijk taalgebruik zo belangrijk is.
“Politiek correct taalgebruik maakt deel uit van hevige discussies”, zegt Dries Vervecken. “In deze discussies wordt zelden rekening gehouden met onderzoeksresultaten rond dit thema. Recent onderzoek toont aan dat het gebruik van ‘gender strategische taal’ in studiebrochures en vacatures de toegang van vrouwen tot traditioneel mannelijke opleidingen en beroepen verhoogt. Helaas vormt de taal die we vandaag gebruiken om opleidingen en beroepen te beschrijven vaak een structurele drempel die de toegang tot traditioneel mannelijke beroepen voor vele vrouwen bemoeilijkt.”
Internationale organisaties zoals de Europese Commissie en de Unesco publiceerden eerder al richtlijnen over dit thema. “Helaas krijgt het thema ‘gender strategische taal’ in België tot op vandaag zeer weinig aandacht”, zegt Vervecken. “Vanuit een economisch perspectief is dit bijzonder verlieslatend, omdat sommige stereotiep mannelijke beroepen zoals die uit
de STEM-sectoren (wetenschappen, technologie, ingenieursstudies en wiskunde) in België te weinig geschikte arbeidskrachten kunnen aantrekken. Daarnaast heeft een arbeidsmarkt waar vrouwen en mannen niet dezelfde beroepen uitoefenen ook een negatieve invloed op de sociale cohesie en zelfs de nationale gezondheid van een samenleving”, zegt Vervecken.
Is de chirurg een man?
Volgens de Antwerpse onderzoeker zijn te weinig mensen zich bewust van het belang van geslachtsaanduidingen in teksten. “Denk maar aan het verhaal waarin een vader en een zoon met de auto naar het werk rijden. Ze krijgen een verkeersongeluk. De vader sterft ter plaatse, en de zoon wordt zwaargewond naar het ziekenhuis gevoerd. Wanneer de jongen het ziekenhuis binnengedragen wordt, schreeuwt een voorbijgaande chirurg: ‘Oh nee, dat is mijn zoon’.”
“Als we aan mensen vragen wat dan de relatie tussen de chirurg en de gewonde jongen is, kan 75 procent van de mensen dit raadseltje niet oplossen. We krijgen vaak antwoorden als: ‘de jongen heeft twee vaders’, of ‘de chirurg vergist zich”, of ‘het is niet de echte vader die sterft tijdens het ongeluk’. Slechts 25 procent van de mensen geeft het juiste antwoord, namelijk dat de chirurg de moeder van de jongen is. Aangezien de meeste mensen het beroep van chirurg automatisch met een man associëren, en de vader van de jongen reeds gestorven is in het begin van het verhaal, krijgen velen het raadsel niet of slechts zeer langzaam opgelost.”
De kracht van taal
Volgens Vervecken illustreert dit raadsel de kracht van taal. “Bepaalde woorden, zoals chirurg, roepen automatisch bepaalde genderstereotiepe voorstellingen op. Dat heeft verregaande gevolgen voor de studie- en beroepskeuze die mensen maken. Door de inzichten omtrent gender strategisch taalgebruik te negeren, gaan enorme kansen verloren. Dit is bijzonder jammer.”
Dries Vervecken geeft daarom enkele aanbevelingen. “Het is belangrijk om functietitels in paarvorm te zetten. Gebruik bijvoorbeeld loodgieter/loodgietster, in plaats van m/v. Veel adjectieven hebben ook een zekere genderconnotatie. Het adjectief ‘ondernemend’ wordt bijvoorbeeld veeleer als typisch mannelijk waargenomen, ‘gepassioneerd’ associëren de meeste mensen met een vrouw. Het is ook belangrijk dat een werkgever competenties als gedrag beschrijft. Zeg dus niet: ‘Je bent competitief’, wel: ‘Je kan uitblinken in een competitieve omgeving’.”
Al heeft Vervecken een nuance. “Gender strategisch taalgebruik is slechts een middel, geen doel op zich. Er is ook een algemene mentaliteitswijziging nodig om tot meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen te komen. Maar als we ons taalgebruik veranderen, zullen meer vrouwen voor jobs solliciteren die vandaag typische mannenberoepen zijn.”