Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Sint-Jacobskerk voor toeristen gesloten
Ingrijpende restauratie interieur begint volgend jaar
De SintJacobskerk is opnieuw voor toeristen gesloten. Wanneer ze weer opengaat is nog onzeker. Dat hangt af van de aanpak van de volgende restauratiefase.
Dat de Sint-Jacobskerk eind achttiende eeuw ongemoeid werd gelaten door de Franse revolutionairen is te danken aan pastoor Mortelmans die de eed van trouw aan de Republiek en haat aan de koning aflegde. “Zijn eed werd door zijn tijdgenoten als een soort verraad beschouwd”, vertelt Bruno Aerts, pastoor van de Sint-Jacobsparochie. Maar door die eed bewaarde de kerk een overweldigende verzameling beelden en schilderijen en een indrukwekkend hoogkoor. Bruno Aerts is zich bewust van de impact die het unieke interieur van de Sint-Jacobskerk op mensen heeft. “Kunst is een gestolde uiting van wat geloof ooit voor mensen is geweest. Dat helpt ons om te interpreteren wat geloof ook vandaag nog kan zijn. In de kerk hangt bijvoorbeeld een bijzonder mooi Christusbeeld. Het is zo gemaakt dat het niet duidelijk is of Christus nog in het graf zit of eruit komt. De hele verrijzenisgedachte is in dat beeld vervat. Kinderen maakten me erop attent dat de voeten van Christus aan de onderzijde zichtbaar zijn: het contact met de aarde is weg. Als je mensen daarop wijst, dan krijg je als reactie: ‘O ja, zo had ik het nog niet bekeken.’ Wat kinderen zeggen, is vaak verhelderend. Ze verplichten je stil te staan bij dingen die voor volwassenen vanzelfsprekend zijn.”
De restauratie van de Sint-Jacobskerk is ingrijpend en de praktische organisatie daarvan is allesbehalve evident. “Volgend jaar start letterlijk het grote werk. Het interieur wordt aangepakt en dat brengt problemen met zich mee voor de toegankelijkheid van de kerk. We hopen dat de kerk in compartimenten wordt verdeeld zodat ze al zeker voor de eredienst kan openblijven en misschien ook tijdens de zomer voor toeristen toegankelijk is. De definitieve afspraken met het restauratieteam moeten nog worden gemaakt.”
Elke restauratie van een kerk brengt problemen met zich mee en het is niet eenvoudig om de liturgische en museale functies van het gebouw met elkaar te verzoenen. “De continuïteit van de liturgievieringen is soms moeilijk. Sommige mensen vinden het bijvoorbeeld jammer als hun kindje wegens de werken niet kan worden gedoopt in de doopkapel. Er is ook een periode geweest dat er geen uitvaarten konden doorgaan in de kerk. Dat creeert soms lastige en pijnlijke situaties voor de parochianen. Ik probeer het dan steeds zo over te brengen dat men moet rekening houden met het uiteindelijke resultaat. De mensen aanvaarden dat ook.”
Pastoor Bruno Aerts is duidelijk trots op zijn kerk. “We zijn verantwoordelijk voor het goede beheer van de kunstschatten en als daar ingrijpende werken voor nodig zijn, dan moeten die ook kunnen gebeuren. We leven gelukkig in een samenleving die belastinggeld wil vrijmaken voor restauraties, dan moeten we ook meewerken. De kerk bevat kunstwerken die de komende generaties zullen begeesteren en het is onze plicht daar goed zorg voor te dragen. Ik ben natuurlijk een beetje chauvinistisch als ik zeg dat Sint-Jacob een prachtige kerk is. Zelfs met de winterzon is ze indrukwekkend.”