De bondgenoten en vijanden

De vijand van mijn vijand is mijn vriend, zegt men weleens. Maar in het ingewikkelde conflict rond Syrië is het voor Turkije soms moeilijk uit te maken wie nu de vrienden en wie de vijanden zijn.

Turkije lanceerde woensdag een groot offensief in Syrië, gericht tegen Islamitische Staat (IS) en tegen de Koerdische milities van de PYD. Het was de eerste keer dat Turkse grondtroepen een betekenisvolle operatie uitvoerden in Syrië tegen IS.

Waarom komt Ankara nu (pas) met dit offensief? Het antwoord ligt allicht deels in de veranderende relaties en bondgenootschappen van Turkije met de andere betrokkenen bij het conflict in Syrië.

Officieel strijdt Turkije al langer tegen IS, maar de facto deed het dat niet met veel overtuiging. Maar na de zelfmoordaanslag op een Koerdisch huwelijk in de grensstad Gaziantep, vorig weekend, kondigde de Turkse premier Binali Yildirim aan dat Turkije actiever zou worden in Syrië, “om te voorkomen dat Syrië uiteenvalt in verschillende etnische delen”. De aanslag is toegeschreven aan (maar niet opgeëist door) IS.

De vraag blijft in hoeverre het Turkse offensief deze keer wel echt gericht is tegen IS, dat al sterk verzwakt is.

Dat IS-strijders en Syrische Koerden elkaar lange tijd bekampten in het noorden van Syrië, tegen de Turkse grens aan, kwam Ankara niet slecht uit. De jihadisten hielden de Koerden tegen. Maar nu IS veel terrein verloren heeft, dreigen de Koerden te slagen in hun opzet om een aaneensluitend Koerdisch gebied te creëren in het noorden van Syrië, dat de voorbode zou kunnen zijn van een autonome Koerdische staat – zoals Yildirim bedoelde met zijn ‘etnische’ opsplitsing van Syrië.

Voor de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, die al af te rekenen heeft met de PKK in eigen land, is dat een nachtmerrie. De Syrische Koerdische militie, de YPG, en haar politieke arm, de PYD, zijn volgens Turkije het Syrische verlengstuk van de Turkse (en “terroristische”) PKK. Als zij een autonome Koerdische staat zouden vestigen in Syrië, zou dat het onafhankelijkheidsstreven van de PKK in het zuidoosten van Turkije aanwakkeren.

Maar een offensief tegen de Koerden in Syrië komt niet te pas in het kraam van de Verenigde Staten. Zij gebruiken de YPG en de PYD als grondtroepen in de strijd tegen IS in Syrië. Ze leiden hen op en leveren hen wapens.

Tussen de Navo-bondgenoten Turkije en de VS zitten er wel meer haren in de boter.