Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Bril maakt je even dement
Studenten en zorgverstrekkers ervaren wat het betekent om niet begrepen te worden
ELS MIECHIELSEN
Hivset Turnhout “Je kunt makkelijker met dementie omgaan als je de logica begrijpt.”
Ik word zomaar van mijn bed getild, plas in mijn broek terwijl ik op een verpleegster wacht en de gesprekken worden letterlijk boven mijn hoofd gevoerd. Dat ervaar ik wanneer ik de hoogtechnologische bril opzet die simuleert wat een persoon met dementie beleeft.
Voor het eerst gebruiken het OCMW van Beerse en de Turnhoutse hogeschool Hivset een virtual reality-bril in het onderwijs. Dankzij de nieuwste technologie kunnen zorgverstrekkers een beetje ervaren wat dementie betekent.
“Je bent nog maar de derde persoon die de bril gebruikt”, zegt Els Miechielsen van Hivset terwijl ze een zware, zwarte bril voor mijn ogen plaatst. Plots zie ik de wereld door de ogen van een man met dementie die in een woonzorgcentrum verblijft. Een ongewone ervaring. “Dat is ook de bedoeling”, zegt Anne Mateusen van het OCMW Beerse.
Zorg aanpassen
“Bij collega’s was er veel vraag naar bijscholingen voor het omgaan met dementie. In plaats van een theoretische uiteenzetting wou ik zorgverstrekkers laten ervaren hoe onze bewoners zich voelen, zodat ze de zorg kunnen aanpassen. Een fysieke handicap kun je op verschillende manieren simuleren, de gedachten van een persoon zijn veel moeilijker weer te geven.”
“In Nederland bestaat er al een dementiecontainer, waar je als het ware in de huid van een persoon met dementie kruipt. Wij zochten een compactere en vooral goedkopere toepassing”, zegt Els Miechielsen, een oud-docente van Anne Mateusen.
Het duo klopte aan bij Indicia Digital Storytellers uit Tilburg. “Die zijn gespecialiseerd in virtual reality, games en 3D-filmpjes”, zegt Anne. “Onze kennis en expertise combineerden we met hun technische knowhow om twee filmpjes te maken. In de thuiszorg gaan zorgverstrekkers vooral personen met beginnende dementie helpen, in woonzorgcentra is de ziekte vaak verder gevorderd. De innerlijke stem van de dementerende persoon die je via de oortjes hoort, kan zowel die van een man als van een vrouw zijn.”
“Verward gedrag door dementie is logisch gedrag”, zegt Els. “Als bijvoorbeeld je herinneringen verdwijnen, is het normaal dat je je verleden herbeleeft. Je kunt makkelijker met dat gedrag omgaan als je die logica begrijpt.”
De bril toont aan dat het “vreemde gedrag” van een dementerende ook veroorzaakt kan worden door zijn of haar omgeving. Zo word ik van mijn bed getild zonder dat daarom gevraagd wordt, ik plas in mijn broek terwijl ik op de verpleegster wacht en gesprekken worden altijd boven mijn hoofd gevoerd. Een confronterende ervaring.
“Dat is de bedoeling”, zegt Anne. “Na het bekijken van de filmpjes willen we studenten of verplegend personeel vragen hoe ze nu werken en wat er anders kan.
“Dementie is zoveel meer dan vergeetachtigheid. De bekendste vorm van dementie is alzheimer”, zegt Els. “Met de hersencellen verdwijnen ook de daarbij horende functies, zowel lichamelijk als emotioneel. De realiteit van een persoon met dementie verandert. Met deze bril willen we buitenstaanders de kans geven om zich in de leefwereld van een persoon met dementie te verplaatsen.”
Primeur
De hoogtechnologische bril wordt gebruikt in een vierdaagse opleiding die mee gesubsidieerd wordt door de provincie Antwerpen. Het is de eerste keer dat in België virtual reality gebruikt wordt voor pedagogische doeleinden.
“In Nederland is er een proefproject geweest met hetzelfde doel, maar dan voor mantelzorgers”, zegt Anne. “Onze bril is bedoeld voor studenten en professionals. Als het initiatief positief geëvalueerd wordt, komt er wellicht uitbreiding en worden bijvoorbeeld ook filmpjes opgenomen voor mensen die thuis familieleden met dementie verzorgen.”
Vandaag wordt de vierdaagse opleiding voor het eerst aangeboden aan derdejaarsstudenten Verpleegkunde met optie geriatrie van het Hivset en afgevaardigden van woonzorgcentra. Daarna wordt de bril opgenomen in lessenreeksen voor studenten Verzorging en Verpleging en in bijscholingen voor medewerkers van woonzorgcentra.