De jungle en het morele deficit

D e eerste stappen in het ontmantelen van het vluchtelingenkamp in Calais zijn gisteren in redelijke rust verlopen. Bijna hadden we ‘ wapenfeiten’ geschreven, in plaats van ‘ stappen’. Had gekund, met zowat drieduizend agenten voor achtduizend vluchtelingen. Was de inzet van zo veel repressieve mankracht wel nodig? Jawel. Nodig en wenselijk. Hoe je het ook draait of keert, aan de grootste favela van West-Europa moest absoluut een einde worden gemaakt. Duizenden havelozen nog langer aan hun lot overlaten en hen overleveren aan mensenhandelaars en aan de gure wintermaanden die er aankomen, was geen optie. Hen manu militari verwijderen ook niet. Je ontsteekt geen lont in een explosieve cocktail van frustratie en woede. Een geweldloze ontmanteling was de enige uitweg. Elk ‘ wapenfeit’ zou en zal het morele deficit van West-Europa en haar instellingen alleen nog maar pijnlijker in de verf zetten.

De ontmanteling kwam geen dag te vroeg. Maar ook jaren te laat. De eerste gelukzoekers kwamen eind vorige eeuw al naar Calais. Bijna zeventien jaar lang heeft men die almaar aanzwellende groep gaar laten stoven in zijn ellende. Iedereen keek weg. Niemand wilde het geweten hebben. In het hart van Europa, op enkele kilometer van onze grens. Een grens die duizenden asielzoekers nota bene vanuit België waren overgestoken, om te eindigen in de modder en de barakken van Calais.

Met de loop de jaren kwam de ontmenselijking. Het vluchtelingenkamp werd een ‘ fenomeen’. De naam alleen al: de jungle van Calais. In een jungle leven beesten, niet? Lekker spannend is dat. Bijna zo spannend als de beelden van de honderden die voor onze kusten verzuipen. Erg hoor. Maar niet ons probleem. Laat Italië ze maar uit de golven vissen. Laat Libië, Griekenland of Turkije ze maar opvangen. Tegen betaling, dat spreekt.

De Franse overheid doet nu eindelijk wat ze kan om dit symbool van onmacht, schuldig verzuim en laksheid letterlijk van de aardbol te vegen. Het levert hallucinante beelden op van trieste rijen mensen die met een gekleurd polsbandje om naar bussen worden geleid, op weg naar een voor hen onbekende bestemming. En hopelijk ook naar een nieuw en beter leven. Frankrijk is groot genoeg om hun die toekomst te bieden. Lijkt ons ook een betere plek dan het ‘ beloofde land’ Groot-Brittannië dat, nog voor het zichzelf uit de EU kegelde, niet eens wilde weten van een spreidingsplan.

En als straks de bulldozers hun werk hebben gedaan, laat er dan minstens één ding overblijven: het collectieve besef dat wij – oh zo trots op onze normen en waarden – geen tweede schandvlek meer zullen dulden. Geen nieuw hoofdstuk in het jungleboek. Of is dat te veel gevraagd?