Publifinschandaal: sneeuwbal verandert in lawine voor PS

Positie expremier Elio Di Rupo als partijvoorzitteritter stilaan onhoudbaar

De sneeuwbal van het schandaal rond de intercommunale Publifin in Luik werd deze week een lawine. De Waalse politiek – en in het bijzonder de PS – davert op haar grondvesten. Het einde van de affaire is nog niet in zicht. En ook Vlaanderen zal de gevolgen ervan ondervinden.

In het hoofdkwartier van de PS was de paniek enorm, begin deze week. Het schandaal rond Publifin, de Luikse intercommunale waar bestuurders jarenlang hoge vergoedingen ontvingen voor prestaties die ze nooit hadden geleverd, had de Waalse regering aan de rand van de afgrond gebracht. Tijdens het partijbestuur van de PS zou ministerpresident Paul Magnette (PS) zelfs hebben gezegd dat zijn partij op instorten stond. Vertegenwoordigers van alle grote partijen in de provincie Luik – PS, MR, cdH en Ecolo – hebben boter op het hoofd, maar de socialisten zitten met voorsprong het diepst in het schandaal. Dertien lokale PSmandatarissen zouden samen ongeveer een miljoen euro gecasht hebben. En dus was crisismanagement broodnodig. Donderdag nam Waals minister van Lokale Besturen Paul Furlan (PS) ontslag. Meteen kondigde Magnette een groot aantal maatregelen aan om de stal van de Waalse intercommunales grondig te reinigen. Ook een parlementaire onderzoekscommissie zit in de pijplijn.

Maar daar zal het niet bij blijven. De Publifin-affaire is een sneeuwbal die steeds meer de impact van een lawine krijgt. En het vervolg tekent zich nu al af.

Minimaliseren

Allereerst komen de machtigste mannen van de Luikse PS-federatie in het vizier. Zoals Publifintopman Stéphane Moreau – alias ‘de Waalse Berlusconi’ – die een bruto jaarsalaris van een miljoen euro zou opstrijken. Hij is de belangrijkste erfgenaam van de schimmige PS-structuren die destijds in ‘het Palermo aan de Maas’ zijn opgezet door de in 1991 vermoorde André Cools en zijn secondant Michel Daerden, die in 2012 overleed. Naast Moreau komen ook twee andere beheerders van de PSstaat in Luik in beeld. André Gilles heeft als voorzitter van Publifin en van de provinciale deputatie een sleutelrol gespeeld. En ook Willy Demeyer kan als burgemeester en voorzitter van de Luikse PS-federatie moeilijk buiten schot blijven. De Luikse kopstukken lijken zich voorlopig weinig zorgen te maken. Moreau is onder de radar gedoken, officieel om gezondheidsredenen. De andere twee minimaliseren de beschuldigingen of praten ze goed. Volgens Demeyer zijn er maatregelen nodig “omdat de bevolking nu eenmaal gevoeliger is geworden voor dergelijke zaken”. En Gilles gebruikte zelfs het denigrerende woord brouhaha, dat kan worden vertaald als ‘kouwe drukte’ of ‘poespas’.

Troepen niet in de hand

De Luikse PS waant zich onaantastbaar, zoals ze dat altijd al is geweest voor de clan uit Henegouwen onder leiding van Elio Di Rupo. Toen die nog premier was, werd er gezegd dat hij meer macht had in België dan in zijn eigen Luikse federatie. Nu is het moment aangebroken waarop Di Rupo moet bewijzen dat hij zijn troepen wel degelijk in de hand heeft. Als het al niet te laat is. Want als de sneeuwbal nog groter wordt, zal hij onvermijdelijk Di Rupo zelf meesleuren in zijn val. Hij moet als partijvoorzitter volledig op de hoogte zijn geweest van de malversaties die zich in Luik afspeelden. Het aura van de voormalige premier was de voorbije jaren al snel aan het tanen. Nu wordt de druk op Di Rupo om de PS-scepter door te geven aan zijn kroonprins Paul Magnette elke dag groter. Magnette is populair in Wallo- nië. Zeker nadat zijn dappere verzet tegen CETA – het omstreden handelsakkoord tussen de Europese Unie en Canada – hem ook internationaal op de kaart heeft gezet. Hij is bovendien de enige die in staat wordt geacht om in Luik de stal uit te mesten. Tien jaar geleden deed hij dat ook al in Charleroi, de stad waarvan hij in 2013 burgemeester werd. Maar ook Magnette is niet helemaal onbesproken. Er wordt hem verweten dat hij in 2008 als federaal minister van Energie beslissingen heeft genomen die intercommunales zoals Publifin alleen maar rijker hebben gemaakt. Dat verhaal was na verloop van tijd uitgedoofd, maar nu laait het weer op.

Extreemlinks wordt slapend rijk

Kortom, de malaise onder de taalgrens is gigantisch. Temeer omdat ook de MR in de lappenmand zit. Die partij is verwikkeld in het Kazachgate-schandaal, waarbij MR-kopstuk Armand De Decker hand- en spandiensten zou hebben verleend aan obscure Oost-Europese zakenlui. De publieke opinie is het zat. De populariteit van premier Charles Michel (MR) daalt zienderogen. En de PS is de jongste drie jaar in de peilingen gezakt van 32% naar 23%. Daarentegen is de radicaallinkse PTB – de Franstalige tegenhanger van de PVDA – in diezelfde periode gestegen van 5% naar 16%. En die laatste score is opgemeten nog voordat het Publifinschandaal losbarstte.

Het is duidelijk: Wallonië kraakt in al zijn voegen. En het einde van de ellende is nog niet in zicht.

Gevolgen voor Vlaanderen

Staat Vlaanderen ook een schandaal rond intercommunales te wachten? Volgens Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Liesbeth Homans (N-VA) niet. Zij wijst erop dat Vlaanderen al in 2001 een decreet heeft ingevoerd dat misbruiken zoals die van Publifin onmogelijk maakt. Niettemin worden de ontwikkelingen in Wallonië ook boven de taalgrens met argusogen gevolgd. Dat heeft veel te maken met de federale verkiezingen van 2019. De grote droom van PS-voorzitter Elio Di Rupo is dat hij in 2019 de macht van de N-VA op het federale niveau kan breken in een coalitie met de andere politieke families. Die droom dreigt nu uiteen te spatten. Op het eerste gezicht zou je dan denken dat de N-VA dolblij moet zijn met de vrije val van haar socialistische aartsvijand. Maar paradoxaal genoeg is dat waarschijnlijk niet het geval. Want naarmate de PS blijft dalen, wordt de kans steeds kleiner dat de huidige Waalse coalitie van PS en cdH kan aanblijven. In dat geval moeten die twee partijen wellicht een nieuwe meerderheid vormen in een tripartite samen met de MR. En in dat geval zal de PS als pasmunt ook een rol in de nieuwe federale regering opeisen. Als dat gebeurt, maken de grote communautaire ambities van de N-VA nog weinig kans.

Op het eerste gezicht zou je denken dat de NVA dolblij is met de val van de PS, haar grootste vijand. Maar toch is dat waarschijnlijk niet zo.

FOTO'S BELGA, REUTERS Als Elio Di Rupo (links) zijn troepen in Luik niet onder controle krijgt, zal de druk steeds groter worden om het partijvoorzitterschap door te geven aan Paul Magnette (rechts).