“We moeten de deeleconomie niet versmoren met allerlei regeltjes”

Crowdfunding is in. Deze week kwam het opnieuw in het nieuws met een rehabilitatieproject. Er was ook recent de actie rond Robbe De Hert, voor wie een student een crowdfundingsactie heeft opgezet. Het fenomeen komt aangewaaid vanuit de VS, in het kielzog van Airbnb (een online marktplaats voor de verhuur van privéaccommodatie) en Uber (een app waarop privéchauffeurs taxiritten aanbieden). Het zijn toepassingen van de deeleconomie. Dat betekent dat doorsneemensen opnieuw onderling zaken beginnen doen. Zelf taxi spelen dus bijvoorbeeld, of zelfs hoteluitbater.

Banken uitschakelen

Sommige ideeën zijn werkelijk geniaal. Een vakantie plannen met Airbnb kan een ongeziene ervaring opleveren. In het buitenland ontstaan er platformen waar mensen aan elkaar geld lenen en zo de banken uitschakelen. In de zakenwereld raken start-ups op die manier aan de nodige centen, zoals bijvoorbeeld een ambachtelijke brouwerij die haar adepten als tegenprestatie bier schenkt. Er volgen dan pientere zakenmensen die merken dat er hier ook op een andere manier geld te verdienen valt en zij richten vervolgens platformen op. Dat zijn websites waarop kandidaatcrowdfunders hun publiek kunnen verleiden, en die een percentage van de opbrengsten opstrijken. In de marge floreren oplichters, want zij kunnen er hun criminele creativiteit makkelijk botvieren.

Juridisch heeft het verschillende verschijningsvormen, gaande van de participatie in aandelen, lening met schuldbewijzen, betaling met tegenprestaties of de pure vorm van de liefdadigheid zonder meer. U kunt het zo gek niet bedenken. Van het financieren van een nieuw muziekalbum van een zangeres tot het sponsoren van een activistische rechtszaak. En de wetgevende macht reageert – zoals altijd – te traag. De beurswaakhond inventariseerde in 2012 de fragmenten. In 2014 werd crowdfunding tot 300.000 euro vrijgesteld van een reeks verplichtingen. Eind 2016 kwam er dan een nieuwe wet die vanaf 1 februari alle platformen aan banden zal leggen. De projecten die enkel een tegenprestatie in natura geven, lijken wel nog steeds vrij te zijn van al die regels.

Tegenwerking

Langs de ene kant zien we een hartverwarmende creativiteit in de samenleving. Langs de andere kant zien we verzet van de meer traditionele economische groepen. Zoals de horeca die Airbnb probeert te beperken, of de taxibedrijven die Uber proberen tegen te werken. Deze nieuwe fenomenen botsen inderdaad met onze klassieke regels. Zo ziet de horeca met lede ogen hoe zij kapot worden geconcurreerd door de strenge regels die de sector teisteren, terwijl de hoteliers van Airbnb als zondagskinderen door het leven wandelen. De meeste deelnemers aan die fenomenen vergeten ook dat er iets is zoals belastingen, al is er intussen een beperkte fiscale gunstregeling. Een visionaire bank zoals KBC anticipeerde dan weer en lanceerde zelf het online beleggingsplatform Bolero. De maatschappij koestert de deeleconomie, maar reageert soms vijandig of onhandig. Dat is jammer. We staan op een kruispunt waar een nooit geziene alternatieve economie de oude wegdrukt en dat moeten we omarmen. De overheid moet hierbij omzichtig te werk gaan om al die knappe initiatieven niet te versmoren in de nu al oprukkende regeldrift.