Verdelen en vereenvoudigen

Veranderen lijkt verdelen tegenwoordig. Verdelen en vereenvoudigen. De ene politicus na de andere die de wereld wil veranderen, wil hem eigenlijk verdelen en simpeler maken. De toespraak van Marine Le Pen op het partijcongres van het Front National past helemaal in dat plaatje: Frankrijk moet uit de NAVO stappen, moet opnieuw zijn eigen munt hebben en moet een protectionistische politiek voeren. Pas dan wordt Frankrijk weer sterk als weleer. Het klinkt ons als Trump in de oren.

Die blijft natuurlijk de kampioen, maar het discours klinkt overal hetzelfde: maak van die grote ingewikkelde wereld waarin we leven een simpele, met duidelijk afgelijnde compartimenten en met eenvoudige machtsstructuren. Niet te veel tussenpersonen, niet te veel controle, maar een rechtstreekse band tussen de politieke leider en zijn volk. Met dat discours heeft Donald Trump de verkiezingen gewonnen. En zo hopen Geert Wilders en Marine Le Pen dat ook te doen.

Gelukkig zijn er mechanismen in die goeie ouwe ingewikkelde wereld die ons behoeden voor compleet simplisme. Trumps inreisverbod voor mensen uit zeven moslimlanden wordt door de rechterlijke macht van de Verenigde Staten tegengehouden. Zelfs een beroep van de president himself tegen hun beslissing kan de rechters niet van hun stuk brengen. Trump zal zijn inreisverbod beter moeten argumenteren of het komt er niet. Zelfs de president is niet oppermachtig.

De democratie is misschien uitgegroeid tot iets dat veel mensen te ingewikkeld vinden, in dit conflict tussen Trump en zijn rechters kun je zien dat ze werkt, dat ze ons kan behoeden voor mensen die almachtig willen zijn. En uit dit conflict zou je dan ook kunnen besluiten dat we de wereld niet moeten veranderen door alle systemen waaraan we eeuwenlang hebben gebouwd, gewoon overboord te gooien. Ze zijn zeker aan verbetering toe, maar ze zijn niet de oorzaak van alle kwaad. Zo kun je ook niet zomaar Europa laten verdampen en terugkeren naar de natiestaten. Een Europese samenwerking is enorm waardevol, ze moet alleen efficiënt en doorzichtig georganiseerd worden.

De grote uitdaging is dus om onze machtsstructuren opnieuw transparant te maken, zonder in het wilde weg in de fundamenten te kappen. We zullen de moed moeten hebben om te snoeien in de uitgaven en de regels. Elke politicus moet doordrongen zijn van zijn rol in het hele proces en moet die rol met integriteit en engagement spelen. Pas dan krijgen we opnieuw respect voor de instellingen en hun vertegenwoordigers en zijn we minder vatbaar voor simplistische boodschappen.