Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Oude trams die in museum thuishoren, rijden nog altijd rond
Oude trams uit jaren 60 blijven in circulatie uit pure noodzaak
De Lijn heeft in Antwerpen nog 124 PCCtrams in gebruik. De oudste daarvan is aangekocht in oktober 1960 en bolt tot op vandaag nog steeds door Antwerpen. Dankzij deze PCC’s blijft de dienstverlening door De Lijn overeind.
De ontstaansgeschiedenis van de PCC-trams gaat terug tot 1929 in de Verenigde Staten. De directeuren van toenmalige Amerikaanse trambedrijven hielden een conferentie over de toekomst van de tram. Er werd besloten een moderne standaardtram te laten bouwen om de strijd tegen de oprukkende auto en bus aan te kunnen. Daaruit ontstond de Presidents’ Conference Committee-tram of PCCtram.
De technologie was toen uniek. Het voertuig rijdt volledig op elektriciteit, zelfs de remmen worden elektrisch bekrachtigd. Het was ontworpen om zelfs op de slechtste sporen te kunnen rijden. Een eerste reeks van 39 PCCtrams werd in 1960-1961 geleverd in Antwerpen. De Lijn Antwerpen beschikt vandaag nog steeds over 124 PCC-trams.
Te warm of te nat? Panne!
“Als alle nieuwe trams meer en efficiënter zouden worden ingezet, reden er amper nog PCC’s in Antwerpen”, zegt Dirk Wiesé van de belangenvereniging TreinTramBus (TTB).
PCC-trams zijn de reservespelers van het openbaar vervoer voor als de nieuwe trams niet uitrijden door een defect. “Of als er geen personeel is dat met de nieuwe trams kan rijden”, zegt een personeelslid. “Het gevolg is dat we vaak met een oude en versleten PCC de baan op moeten.”
En dat is lang niet altijd een succes. Als een defecte tram moet worden gesleept, is het bijna altijd een PCC. “Logisch”, zegt een trambestuurster. “Als het te warm of te nat is, verhoogt het risico op panne. Eigenlijk kan dit toch niet meer in 2017?”
“Elke dag zes voertuigen te weinig”
Toch wordt er in de stelplaatsen alles aan gedaan om de voorbijgestreefde PCC’s telkens opnieuw rijklaar te maken. “Als er zeventig PCC’s nodig zijn, dan zorg ik ervoor”, zegt een technieker. “We moeten roeien met de riemen die we hebben en dat is niet altijd evident. Die PCC’s zijn mijn kindjes en ik doe er alles aan om ze rijklaar te maken en te houden. Soms hebben we gewoon niet voldoende wisselstukken of tijd voor herstellingen om een tram de baan op te sturen. We komen elke dag sowieso zes voertuigen tekort.”
Museumstukken
Dirk Wiesé is duidelijk. “Een PCC is een ontwerp dat dateert van voor de Tweede Wereldoorlog. Er is maar één stad ter wereld waar deze voertuigen nog dagelijks gebruikt worden en dat is Antwerpen. Ik ken wel andere steden waar ze nog rondrijden. Maar dan wel als toeristische attractie. Dit zijn ondertussen museumstukken geworden.”
Ooit lag er een decreet op tafel om trams niet langer dan vijftig jaar in gebruik te houden. “Omdat het parlement vreesde dat de werking van het openbaar vervoer in het gedrang zou komen, werd dat decreet aangepast”, legt Dirk Wiesé uit. “De gevolgen zijn nog steeds zichtbaar in Antwerpen. Hoe moeilijk kan het zijn om bij te houden waar er trams van welk jaar rijden om dan vervolgens te beslissen welke trams er eerst moeten vervangen worden?”
Inhaalbeweging
Roger Kesteloot, directeur-generaal van De Lijn, geeft toe dat de PCCtrams nodig zijn om de dienstverlening in Antwerpen te garanderen. Het aantal PCC’s zal de volgende jaren wel gestaag afnemen.
“In de meeste gevallen gaat het om gekoppelde rijtuigen, waardoor we een capaciteit aanbieden die een korte Albatros benadert”, zegt Kesteloot. “Iedere keer als er nieuwe trams worden geleverd, neemt het aantal oude voertuigen af. We zijn met een inhaalbeweging bezig. Dat is een operatie die nog een aantal jaren zal duren. De investeringen in rollend materiaal hebben in de periode 2007-2009 in een dip gezeten. Daardoor was het niet mogelijk om trams sneller te vervangen. Sommige PCC’s zijn ondertussen uit gebruik genomen. Ze staan klaar om verschroot te worden of worden nog gebruikt voor de onderdelen. Het zijn enkel de gereviseerde modellen die nog dienstdoen.”
De trams in Antwerpen zijn gemiddeld 28 jaar en 9 maanden oud. Die leeftijd zal sterk dalen als na de zomer de veertien nieuwe Albatrossen de baan op gaan. “Als de onderhoudsintensieve PCC’s met pensioen gaan, daalt ook het percentage voertuigen die in de stelplaats staan”, zegt Kesteloot.