VDAB krijgt 1 op de 4 jobs niet ingevuld

Arbeidsmarkt Te weinig geschikte kandidaten voor knelpuntberoepen

De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling VDAB vindt voor een op de vier vacatures geen geschikte kandidaat. De problemen zijn het grootst voor technische functies, trein en metrobestuurders, douanedeclaranten en poetshulpen.

VDAB kreeg in 2016 meer dan 226.000 vacatures binnen. Dat zijn er 42% meer dan in 2014. Vlaams Parlementslid Emmily Talpe, de arbeidsmarktspecialiste van Open Vld, wilde weten hoeveel van die vacatures worden ingevuld. Het antwoord van Vlaams minister van Werk Philippe Muyters (N-VA) was opmerkelijk. VDAB sloot in 2016 liefst 26% van de vacatures af zonder dat er een geschikte kandidaat werd gevonden. In 2015 was dat ‘slechts’ 23% en in 2014 19%.

Oorlog om talent

“De knelpuntberoepen worden almaar zichtbaarder in de cijfers”, zegt Walter Janssens, arbeidsmarktspecialist van Hay Group Belgium. “Er is een oorlog om talent aan de gang. Goed opgeleide, gemotiveerde werknemers vinden door de betere economie sneller een job, waardoor meer bedrijven hun vacatures niet ingevuld krijgen. Voor een deel zijn bedrijven zelf verantwoordelijk voor het moeilijker vinden van werknemers, omdat ze amper 55-plussers aanwerven.”

Philippe Muyters geeft toe dat het dalende percentage aan ingevulde vacatures een probleem vormt. “Wij pakken de problematiek van de knelpuntberoepen aan door meer reclame te maken voor de zogenaamde STEM-richtingen, die loopbanen in wiskunde, exacte wetenschappen en techniek stimuleren”, zegt Muyters. “Jongeren in het middelbaar kunnen in die richtingen aan ‘duaal leren’ doen, waardoor ze twee of drie dagen per week op de werkvloer doorbrengen. En lagere en middelbare scholen bezoeken ook bedrijven die technici tewerkstellen, zodat de leerlingen zien wat die beroepen inhouden.”

Volgens VDAB zijn die initiatieven geen denderend succes. “Duaal leren staat nog in de kinderschoenen, en de interesse voor STEM-richtingen stijgt maar lichtjes”, zegt Willem Vansina, arbeidsmarktspecialist van VDAB.

“Wij organiseren wel opleidingen om technici te vormen, maar vaak zijn er niet veel geïnteresseerden. Als een werkzoekende geen basiskennis van wiskunde of techniek heeft, kan die persoon in onze opleiding weinig komen doen. Iemand die geen abstract redeneervermogen heeft en geen plannen kan lezen, kunnen we niet tot elektricien vormen.”

Weinig spontane interesse

Volgens Vansina is het tekort aan technische profielen geen Vlaams fenomeen. “Ook in veel Noord-Europese landen vinden bedrijven nauwelijks technici. Te weinig jongeren zijn in wiskunde en wetenschappen geïnteresseerd. Daar komt nog bij dat ouders hun kinderen liever in het Algemeen Secundair Onderwijs (ASO) laten beginnen, omdat dit maatschappelijk meer aanzien heeft. VDAB zegt al twintig jaar dat dit een verkeerde instelling is, maar we slagen er niet in dat om te buigen.”

Steeds meer bedrijven proberen mensen in het buitenland te rekruteren. GeoSea, het Zwijndrechtse bedrijf dat windmolenparken bouwt, kondigde deze week aan dat het een deel van zijn ingenieurs in Nederland en zelfs verder zoekt. “We hebben al voor verscheidene bedrijven ingenieurs uit Portugal en Spanje gezocht, maar dat kunnen we niet blijven doen”, zegt Vansina.

Kritiek op VDAB

Open Vld heeft in het verleden gepleit om streefcijfers in te voeren voor het invullen van vacatures voor knelpuntberoepen, maar VDAB gaat daar niet op in. Ook in ondernemerskringen klinkt kritiek op de aanpak van de dienst voor arbeidsbemiddeling.

“VDAB is al blij als een werkzoekende achter de kassa van een supermarkt kan worden gezet, terwijl wij mensen liever leiden naar een knelpuntberoep met een hogere toegevoegde waarde voor onze economie”, zegt iemand uit het ondernemersmilieu.

“De visie van VDAB botst op dit punt met die van veel ondernemers. Ik weet dat niet iedereen geschikt is voor een technische functie, maar met een andere aanpak zou het probleem van de knelpuntberoepen wel kleiner worden.”

De knelpuntberoepen situeren zich niet alleen in de technologiesector. VDAB heeft ook veel moeite met het vinden van goede bewakingsagenten, omdat het veiligheidsrisico en de weekend- en nachtdiensten afschrikken.

Opmerkelijk: slechts 3% van de vacatures voor trein- en metrobestuurders raakt ingevuld. De NMBS leidt zijn treinbestuurders nu zelf op, waardoor de instroom iets beter is, al blijft het door de vele vroege en late shifts niet makkelijk om kandidaten te vinden.

WALTER JANSSENS

Arbeidsmarktspecialist “Bedrijven zijn deels zelf verantwoordelijk voor het moeilijker vinden van personeel, omdat ze amper 55plussers aanwerven.”