“De Antwerpse ketters zongen tot op de brandstapel”

Avonturenfilm Storm Letters van Vuur geeft aftrap voor vurig jaar in Antwerpen

Vijfhonderd jaar geleden kwam Antwerpen in het oog van een religieuze storm terecht: Luthers kritiek op de kerk verspreidde zich als een vuurtje bij ons en deed brandstapels knetteren. De nieuwe avonturenfilm

Storm Letters van Vuur neemt je in Game of Thronesstijl mee naar het Antwerpen van Luther, waar de inquisiteur (Peter Van Den Begin) achter een drukkerszoon aanzit die een brief van Luther wil redden. Dominee Dick Wursten (56) ging meekijken, en vertelt spannende verhalen uit de tijd van Luther: “De Antwerpse monniken zongen tot op de brandstapel.”

“Antwerpen? Dat was Wittenberg aan de Schelde. Het was de belangrijkste stad buiten Duitsland, waar Luthers leer zich als een vuurtje verspreidde”, zegt dominee Dick Wursten (56) van de Antwerpse protestantse cultuurkring. Hij vertrekt van het verhaal van de film Storm Letters van Vuur, die deze week in première ging, om ons wat wijzer te maken over de échte verhalen en avonturen die zich in Antwerpen ten tijde van Luther afspeelden. En geeft ons een vooruitblik op wat voor moois het Lutherjaar in Antwerpen in petto heeft. 1. Hoe belangrijk was Antwerpen voor Luther? De rol die Antwerpen speelde in de verspreiding van Luthers leer was cruciaal: het wordt ook wel ‘het Wittenberg aan de Schelde’ genoemd. Sommigen zeggen zelfs dat de leerlingen van Luther in Antwerpen feller van leer trokken dan Martin Luther in Wittenberg zelf. Zoals Jezus apostelen had, had Luther, die docent theologie was aan de universiteit van Wittenberg, leerlingen. En een van zijn belangrijkste leerlingen was Jacob Proost, de prior van het augustijnenklooster in Antwerpen. Daar werd, ook nog voor Luther in 1517 zijn 95 stellingen op de kerk van Wittenberg zou spijkeren, vast al gesproken over de hervorming van de kerk. Want dat dat nodig was, daar waren veel mensen het over eens. De kerk was corrupt, verrijkte zich door aflaten te verkopen waarmee je zonden werden vergeven, zodat je met genoeg geld in de hemel kon komen. Luther wilde terug naar de essentie: samen de Bijbel lezen, niet in Latijn maar in een taal die iedereen begrijpt, en die als gids gebruiken om goed en christelijk te leven. Antwerpen was door de aanwezigheid van de boekdrukkunst niet alleen een metropool waar goederen, maar ook nieuwe gedachten werden verhandeld en verspreid. De Antwerpse drukkers speelden een belangrijke rol in de verspreiding van Luthers geschriften en Bijbels in de volkstaal over de Lage Landen. 2. Was het de inquisiteur die de jacht opende op de aanhangers van Luther? Inquisiteur Frans van der Hulst, gespeeld door Peter Van Den Begin, is een historische figuur die echt in Antwerpen actief is geweest. In de film wordt hij afgetekend als een echte slechterik, maar in de historische realiteit was hij vooral een ambtenaar die uitvoerde wat de keizer hem gebood, niet het meesterbrein achter de vervolging van de lutherse ‘ketters’. Dat was de pauselijke nuntius Aleander, die in ons gewest verantwoordelijk was voor het handhaven van de kerkelijke leer. De nuntius had geen gerech-