Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Wie is er bang voor Fatima?
Afghaanse vrouwen vertellen over hun leven
Vormgeefster Sara Dyckmans praatte al bordurend met verschillende Afghaanse vrouwen. Uit die conversaties groeide een kleurrijk geborduurd spel voor en door vrouwen.
“Zeventien jaar lang werd ik gedwongen een boerka te dragen. Geen seconde ben ik eraan gewend geraakt. Ik had er een hekel aan. Natuurlijk voelde dit voor mij aan als onderdrukking. Voordat de Taliban in Afghanistan aan de macht kwam, waren we vrij om te kiezen wat we droegen: een kort rokje of een lange sluier.” Wanneer vijftien vrouwen die elkaar niet kennen praten over de kleine en grote dingen in het leven, gebeurt er iets magisch. Er ontstaat een verbondenheid over de culturen heen. “Voor mij betekende die boerka veiligheid. Ik had er geen enkel probleem mee om hem te dragen. Toen ik in België aankwam en er niet meer mee naar buiten mocht, vond ik dat een moeilijke, grote aanpassing”, vertelt Zunaira.
Vragen schieten haar richting uit. Vragen die ze mag weigeren te beantwoorden. Want dat zijn de regels van het spel. Je mag altijd pas- sen. Maar Zunaira lacht ze vriendelijk weg. “Nee, het voelde niet aan als onderdrukking. Ja, ik kon mijn vriendinnen nog herkennen op straat.” Gelachen wordt er wanneer Els de boerka binnenstebuiten aantrekt en verwonderd wordt er gekeken wanneer Zunaira hem nog eens aantrekt om de geborgenheid ervan opnieuw te voelen.
Ervaringen uitwisselen
In ‘Wie is er bang voor Fatima Sultan’ ontstaat in een intieme setting een gezamenlijkheid. “Vrouw zijn is de basisthematiek van dit spel, maar de aspecten ervan zijn heel uiteenlopend”, legt Dyckmans uit. “Het mooie hieraan is dat beide partijen hun ervaringen uitwisselen. Vrouwen hier in België zitten met veel vragen, ideeën en soms ook vooroordelen in hun hoofd. In deze context kan daarover gepraat worden.” Voor de Afghaanse vrouwen geeft het spel hen dan weer een kans om hun cultuur in een positief daglicht te stellen. Maar eveneens werkt het praten helend. “Jullie zijn bedankt”, lacht Soraya. “We hebben zo veel meegemaakt, dat als we er niet over zouden kunnen praten, we gewoon ontploffen.” Op de Belgische vrouwen maakt ze een sterke indruk. Ze is weduwe en heeft vijf kinderen. “Anderhalf jaar geleden werd mijn man door de Taliban vermoord.” Stilte.
Topje van de ijsberg
Naarmate de pion op het bord nieuwe vragen naar boven brengt, wordt de honger naar meer verhalen groter. Na afloop wordt er nagekaart, hier en daar nog wat extra informatie losgepeuterd, want ‘Fatima Sultan’ ontsluierde slechts een topje van de ijsberg die het leven van al deze vrouwen voorstelt. Met dit geborduurd spel creëerde Sara Dyckmans een context waarin oprechte ontmoetingen kunnen plaatsvinden. En dat is enorm waardevol. Nog zeker tot en met het voorjaar van 2018 trekt ze samen met de Afghaanse vrouwen met Wie is er bang voor Fatima Sultan door Vlaanderen. “We zijn ook gestart met huiskamersessies. Gastvrouwen kunnen familie, vrienden en buren uitnodigen om samen met ons het spel te spelen. De Afghaanse vrouwen vinden het erg boeiend om de huiskamer van een Belgische vrouw te ontdekken.”
ELIEN VAN WYNSBERGHE
Interesse om een voorstelling bij te wonen of er zelf een te organiseren? www.wildevlechten.be