Populisme is niet het antwoord

I n de landen die ons omringen, trillen de klassieke democratische structuren op hun grondvesten. Frankrijk zoekt vertwijfeld naar een kandidaat die bij de verkiezingen in april en mei met enige steun van de bevolking een vijfjarig mandaat als president kan opnemen. Het Verenigd Koninkrijk heeft die kandidaat gevonden in premier Theresa May, maar zij staat voor de loodzware taak om haar land veilig te scheiden van de Europese Unie, terwijl Noord-Ierland en Schotland dat helemaal niet willen. In Nederland voorspelt het succes in de peilingen van de PVV van Geert Wilders een enorm moeilijke regeringsformatie na de verkiezingen van 15 maart. En in Duitsland, dat in september naar de stembus gaat, lijkt het rijk van bondskanselier Angela Merkel te wankelen.

De West-Europese democratie beleeft de grootste crisis in de naoorlogse periode. Overal kijkt de bevolking uit naar verandering. Helaas levert dat voorlopig nog geen inspirerende toekomstprojecten op. Van de Europese Unie mogen we die blijkbaar niet verwachten. JeanClaude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie, presenteerde vorige week vijf mogelijke scenario’s, gaande van veel méér tot veel minder Europa. Dat hadden wij zelf ook wel kunnen bedenken.

In de lidstaten komen de alternatieven voor de bevolking vooral van populistische politici. Zij trekken zich op aan het succes van Donald Trump in de VS en roepen dat alles anders moet, maar uitgewerkte plannen hebben ze niet. Het verkiezingsprogramma van de eenmanspartij van Geert Wilders beslaat welgeteld één A4’tje. Marine Le Pen van het Front National heeft volgens voormalig Europees Commissaris Karel De Gucht geen flauw idee van de koers die Frankrijk zou moeten varen. En in het VK hebben populisten zoals Nigel Farage (Ukip) zichzelf buitenspel gezet, nu de Brexit een feit wordt.

Met al die ontwikkelingen zou je bijna gaan denken dat ons land een baken van stabiliteit is in die zee van stormen. Ook bij ons staat het politieke establishment onder druk, maar als de federale regering er de komende weken in slaagt om compromissen te sluiten over de begroting, de vennootschaps- en meerwaardebelasting en enkele andere hete hangijzers zoals Arco, dan staan we er nog niet zo slecht voor.

Laten we hopen dat dit niet de stilte voor de storm is. Als er rare dingen gebeuren in Frankrijk, Nederland en Duitsland, dan zullen die zeker hun effecten hebben bij ons. En als Europa het nog veel moeilijker krijgt dan nu, dan zijn wij met onze open economie een van de meest kwetsbare lidstaten. Hoe het ook uitdraait, populisme is niet het antwoord. Dat heeft de geschiedenis bewezen.