Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Polen gooit Europese eenheid aan diggelen
Polen pikt de herverkiezing van Donald Tusk als voorzitter van de Europese Raad niet en slaat de gekoesterde eendracht na de Brexit kapot. “Maar we zijn niet bereid alles te aanvaarden”, reageert Michel.
“Als je in een hoge boom klimt, moet je vooraf goed bekijken hoe je nadien weer beneden raakt. Zij heeft niet alleen de ladder vernield, maar ook alle takken afgezaagd.” Een hoge EU-diplomaat was donderdag vernietigend over het optreden van de Poolse premier Beata Szydlo op de Europese top. Tegen de 27 andere EU-leiders in weigerde Szydlo in te stemmen met een tweede ambtstermijn van 2,5 jaar voor haar landgenoot Donald Tusk als voorzitter van de Europese Raad. Zelfs de Hongaarse premier Viktor Orban – ook bekend als het enfant terrible onder de EU-leiders – sloot zich dit keer niet bij Polen aan. Om er helemaal een karikatuur van te maken, verdedigde Szydlo de kandidatuur van Jacek Saryusz-Wolski, een Europarlementslid dat nooit minister was. Eerst probeerde de Poolse premier de herverkiezing nog van de agenda te halen. Toen dat niet lukte, herhaalde ze de argumenten tegen Tusk, die ze een dag voordien al in een brief aan haar 27 collega’s had uiteengezet. Daarin beschuldigt ze Tusk er de facto van dat hij een poging tot omverwerping van haar regering had gesteund door zich te mengen in “verhitte nationale disputen”. “Na die brief was het uitstellen van de verkiezing van Tusk zelfs geen optie meer”, aldus de diplomaat. “We staan perplex, de brief maakt dat we het stadium van frustratie gepasseerd zijn.” Szydlo zat eenzaam in de kruin van haar boom en werd weggestemd met 27 tegen 1. “Het was geen boksmatch”, zei de Belgische premier Charles Michel (MR). Daarvoor was de strijd te ongelijk. De vernedering viel Szydlo duidelijk zwaar. Ze ging in de tegenaanval en liet weten dat ze de unanieme goedkeuring van de conclusies van de Europese Raad zou blokkeren. Op voorstellen van Tusk om de tekst te wijzigen, ging ze niet in. De inhoud was niet belangrijk. “Dit betekent dat deze top niet relevant is”, verklaarde ze achteraf. Omdat conclusies van de Europese Raad geen juridische waarde hebben, is er geen man overboord. Maar het resultaat is wel dat de EU weer verdeeld is. Na de Brexit waren de 27 op een top in de Slovaakse hoofdstad overeengekomen dat ‘eenheid’ het nieuwe codewoord was. Die ‘geest van Bratislava’ gaf gisteren al de geest. Premier Michel tilde er niet te zwaar aan: “We zijn niet meer bereid om alles te aanvaarden omwille van die eenheid.” Vol-
gens hem gaat het om een interne Poolse politieke kwestie, die Warschau probeert te exporteren naar Europa. Iedereen gaat ervan uit dat Szydlo handelt in opdracht van Jaroslaw Kaczynski, de voorzitter en sterke man van de Partij voor Recht en Gerechtigheid. Kaczynski leeft naar verluidt teruggetrokken, samen met zijn kat, in een appartement en in het verleden. Tegenover journalisten in Warschau zei hij dat de EU een organisatie is die “door één land gedomineerd wordt: Duitsland. Als de EU deze weg niet verlaat, zal ze naar de geschiedenisboeken verwezen worden”.
Opgelet met verbrande bruggen
Tusk zelf benadrukte op de persconferentie dat hij “met elke lidstaat wil blijven samenwerken en de Poolse regering zal beschermen tegen een politiek isolement in Europa”. Maar hij waarschuwde ook met een van zijn geliefde quotes: “Pas op voor het verbranden van bruggen, want dan kun je ze niet opnieuw oversteken.” Op de vraag hoe hij dat zal doen, gezien de Poolse regering niet meer met hem wil communiceren, antwoordde Tusk: “In het Pools.” Waarop Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker er achteraan gooide: “Hopelijk begrijpt de Poolse regering die taal wel.” Want het incident verraadt een groter probleem dat de EU heeft met Polen. Het is normaal dat een lidstaat opkomt voor haar eigen belangen. Maar de lijst van belangrijke dossiers waarin de Poolse regering steevast deel uitmaakt van de landen die remmen of blokkeren, is lang. Polen is tegen een verplicht Europees spreidingsplan voor vluchtelingen en verzet zich tegen het voorstel van Europees commissaris Marianne Thyssen om de sociale dumping aan te pakken. Het stemde tegen de hervorming van het Europees systeem voor emissiehandel en stapt daarover naar het Europees Hof van Justitie. Polen wil ook niet weten van een Europese openbare aanklager om fraude met Europees begrotingsgeld aan te pakken. En dan is er nog de procedure die de Europese Commissie aanspande tegen Polen wegens de aantasting van de onafhankelijkheid van het grondwettelijk hof. Ook hier weigert Warschau in te binden, zodat de kans reëel is dat de Commissie in mei zal voorstellen om Polen het stemrecht te ontnemen bij vergaderingen van de EU-ministers. Het is die houding die ervoor zorgt dat de ‘oude’ lidstaten nadrukkelijk zijn gaan pleiten voor een Europa waarin sommige landen sneller en dieper willen integreren dan andere. “De piste van de versterkte samenwerking duikt weer op omdat sommige landen de indruk geven dat ze alles blokkeren”, aldus de hoge EUdiplomaat. Maar een van de landen die zich tegen die denkpiste verzetten, is... Polen. Michel beschouwt de stemming van gisteren over Tusk echter als “een symbolisch teken van wat in de toekomst mogelijk kan zijn”. Landen die sneller willen gaan, zullen zich niet meer laten afremmen door landen die alles vertragen. BART BEIRLANT