“Samenwerken? Nee, niet, nooit”

Felle confrontatie tussen premier Rutte en Geert Wilders

In een fel debat zonder verrassingen hebben de Nederlandse premier Mark Rutte, tevens leider van de rechtsliberale VVD, en zijn “favoriete vijand” Geert Wilders, stichter en enig lid van de populistische Partij voor de Vrijheid, nog eens hun bekende posities herhaald: dat Wilders het land in de chaos zou storten (aldus Rutte), dat het met de ongeloofwaardige Rutte meer van het

rampzalige zelfde zou worden (aldus Wilders). Echte uppercuts werden niet uitgedeeld.

De diplomatieke rel tussen Nederland en Tur

kije eiste gisteravond meteen de opening op van het eerste tvdebat tussen de grote rivalen uit de op haar einde lopende verkiezingscampagne. Nog voor het eerste van drie thema’s in de korte krachtmeting aangesneden werd, konden de opponenten al hun positie bepalen.

Wilders zei “blij” te zijn dat de Turkse ministers toegang geweigerd en het land uitgezet werden. Daar moest het niet bij blijven: de Turkse ambassadeur moet het land uit. Bovendien bewezen de Turkse Nederlanders die zaterdag protesteerden bij het Turkse consulaat in Rotterdam dat ze geen Nederlanders, maar Turken zijn.

“Twitteren vanaf de bank”

Rutte, VVD-leider maar vooral ook premier van Nederland, benadrukte dat wat hij zaterdag gedaan had – een minister de toegang weigeren – ongekend was. “We moeten niet verder escaleren.” Veel te voorzichtig, aldus Wilders, die tijdens het weekend al twitterde dat Rutte alleen “ballen” had gekregen omdat hij hem op de hielen zat. “De Turken escaleren wel verder. We moeten antwoorden, anders pikken we dat we worden beledigd.” Volgens Rutte toonde Wilders daarmee het verschil tussen “vanaf de bank twitteren en het land besturen. Als je het land bestuurt, moet je verstandige maatregelen nemen. Wat Wilders voorstelt is niet verstandig.”

Daarmee was de toon gezet voor het hele debat: Rutte argumenterend dat stemmen voor Wilders een onverantwoordelijke keuze voor chaos en “nep-oplossingen” was; Wilders betogend dat een stem voor Rutte een keuze is voor meer migranten, meer islam, minder zorg voor eigen mensen. Het debat gisteren en dat van vandaag zijn de enige directe confrontaties tussen de VVDpremier en zijn PVV-uitdager.

“Waaghalzerij”

Verrassend waren de debatstrategieën allerminst. Wilders deed zijn best de geloofwaardigheid van Rutte te ondergraven met zijn nadruk op verbroken verkiezingsbeloften, de lastenverhogingen, de “schandelijke toestanden” in de zorg (“ondervoede bejaarden”). Rutte viel Wilders aan vanwege de waaghalzerij van zijn plannen, zijn “voodoocijfers” en zijn onrealistische voorstellen. Met zijn Nexit-voornemen legde Wilders anderhalf miljoen banen in de waagschaal. Ook toen het over het Wilders-thema immigratie ging, koos Rutte voor de aanval. De asielstroom was “meer dan 90%” teruggedrongen, door de Europese deal met Turkije, en dat zonder de steun van Wilders. De grenzen sluiten, zoals Wilders wil, was een onzinnig voorstel.

“Nee, niet, nooit”

Op het eind van het debat herhaalde Rutte dat hij niet in een regering met Wilders wil stappen: “Nee, niet, nooit.” Ook gedoogsteun van de PVV, zoals met de regeringRutte I het geval was, is uitgesloten, na de bittere ervaring uit 2012 toen Wilders “de aanpak van de economische crisis verlengde door een politieke crisis te veroorzaken”.

De weigering om met hem in zee te gaan “zou een belediging zijn voor miljoenen kiezers”, zei Wilders. Hij zei dat hij Rutte ook op dat punt niet geloofde.