Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Schotten beslissen zelf of ze meegaan in de harde Brexit”
Premier Nicola Sturgeon kondigt nieuw referendum over onafhankelijkheid aan
Schotland wil in het najaar van 2018 of het voorjaar van 2019 opnieuw een referendum houden over onafhankelijkheid. “Zodra we de impact van de Brexit kennen, krijgen de Schotten de keuze: ofwel de harde Brexit van de Britse premier May, ofwel het eigen lot in handen nemen”, zegt de Schotse premier Nicola Sturgeon. “Sturgeon begint hier niet aan als ze niet zeker is van winst”, zegt professor Europese politiek Hendrik Vos.
Het zat er al aan te komen sinds het Brexit-referendum in juni van vorig jaar, maar toch heeft Nicola Sturgeon haar Britse collega Theresa May koud gepakt. Terwijl Londen ervan uitging dat de Schotten pas na het definitieve vertrek van Groot-Brittannië – wellicht eind maart 2019 – zou- den beslissen of ze daarin meegaan, heeft de Schotse premier Nicola Sturgeon nu al aangekondigd dat ze eind 2018 of begin 2019 een nieuw referendum over onafhankelijkheid wil houden.
“Sinds het referendum over de Brexit heeft de Britse regering geen millimeter richting Schotland bewogen. Elke vraag om inspraak wordt botweg geweigerd”, zegt premier Nicola Sturgeon, het boegbeeld van de Schotse Nationale Partij (SNP). “Alsof we slaafs zullen volgen wat zij beslist. Wel, ik zeg u: als we uit de EU vertrekken, zal dat de keuze van Schotland zijn, niet die van het Verenigd Koninkrijk of van Theresa May.”
Grote impact
Na het verloren referendum over Schotse onafhankelijkheid in 2014 zei Sturgeon nochtans dat het voor haar boeken toe was. “Zo’n referendum hou je maar één keer in een generatie”, zei ze toen. Maar nog geen vijf jaar later komt er al een tweede referendum. “Omdat de omstandigheden ingrijpend veranderd zijn”, zegt professor Hendrik Vos. “Vijf jaar geleden was er nog geen sprake van een Brexit, nu is de uitstap een zekerheid. Die zal een grote impact hebben op de Schotse maatschappij en economie.”
Het Britse Hogerhuis heeft in 2013 ingestemd met een referen- dum. Maar zal het parlement dat nu opnieuw doen? Sturgeon zegt dat de Schotten recht hebben op een referendum wanneer er een verandering is bij de publieke opinie of wanneer de omstandigheden gewijzigd zijn.
Hendrik Vos: “De Brexit is een goed argument. Sturgeon zal hoe dan ook de zegen van Londen moeten krijgen: onafhankelijkheid van Schotland raakt aan het constitutionele wezen van het Verenigd Koninkrijk. Het Hogerhuis moet daarom vooraf garanderen dat het de uitslag van het referendum zal erkennen. Anders zitten de Schotten in hetzelfde schuitje als de Catalanen: die kunnen nog zo veel referenda houden, zolang Madrid de uitslag niet erkent, verandert er niets.”
“Ze zaait verdeeldheid”
Sturgeon zegt dat ze niet van plan is om het referendum te verliezen. De uitslag van het vorige referendum was nochtans duidelijk: 55,3% tegen en 44,7% voor. Bij een zeer hoge opkomst van 84,6%.
Hendrik Vos: “Ik denk dat het een zeer berekende gok is. Met een goede kans op slagen, want de steun voor onafhankelijkheid is de jongste jaren nog gegroeid. Bij het referendum over de Brexit stemde 62% van de Schotten tegen. Niet alleen de kiezers van de Schotse Nationale Partij, maar ook die van Labour. Als zij consequent voor Schots lidmaatschap van de EU stemmen, dan haalt Sturgeon haar slag thuis.”
Voorlopig staan Sturgeon en haar NSP alleen met hun vraag. De Schotse Labourpartij en de Conservatieven wijzen een referendum af. Ook de Britse premier May reageerde al dat Sturgeon “spelletjes speelt”, en met haar plan alleen onzekerheid en verdeeldheid zaait in Schotland.
HENDRIK VOS Professor Europese politiek “Sturgeon waagt een zeer berekende gok met een goede kans op slagen, want de steun voor onafhankelijkheid is de jongste jaren nog gegroeid.”