De staatsman tegen de twitteraar

E en echte winnaar heeft het eerste debat tussen de Nederlandse premier Mark Rutte en zijn grootste uitdager Geert Wilders niet opgeleverd. En verrassende uitspraken zijn er ook niet gevallen. Het was een debat tussen de ervaren staatsman en de populistische Twitteraar. De twee vielen elkaar voortdurend aan op hun geloofwaardigheid. Wilders wees de premier op niet gehouden verkiezingsbeloften, Rutte verweet zijn rivaal dat zijn plannen onuitvoerbaar zijn.

Mark Rutte heeft als een echte manager zijn land door de economische crisis geleid en kan op economisch vlak een mooi palmares voorleggen. Nederland behoort tot de koplopers in Europa. Maar de Nederlanders hebben daarvoor een prijs betaald. Wilders viel de premier zwaar aan op de bezuinigingen die hij in de zorg heeft doorgevoerd. Waar Wilders zelf ooit het geld zou halen voor een betere zorg, kon hij niet vertellen. Toen het thema migratie werd besproken, had Rutte Wilders min of meer in de tang met de vraag hoe hij dan de Nederlandse grenzen precies ging sluiten en hoe hij alle Korans uit Nederland zou verwijderen. Maar Rutte kwam op zijn beurt dan weer niet geloofwaardig over toen hij de onverdedigbare deal met Turkije over de vluchtelingen moest verdedigen. En ook toen het over de rel met Turkije ging en Wilders opmerkte dat Nederland kampte met het probleem van een grote groep niet-geïntegreerde Turken, had Rutte niet echt een antwoord.

Het debat deed af en toe denken aan de confrontaties tussen Hillary Clinton en Donald Trump. Ook daar stonden de ervaring en de redelijkheid tegenover de nationalistische grootspraak en het discours van uitsluiting. Puur rationeel zullen veel Nederlanders wel begrijpen dat het verstandiger is om niet op Wilders te stemmen, maar stemmen doe je niet alleen met je hoofd, ook met je hart.

Rutte is een degelijke politieke leider, maar, net als Hillary Clinton, niet meteen een charismatische figuur. Er is wel één levensgroot verschil met Amerika: in Nederland strijden geen twee partijen om één stoel, maar veel partijen om veel zitjes. Als geen enkele partij met Wilders in zee wil, wordt hij nooit premier. Rutte heeft gisteravond nog eens heel duidelijk gemaakt dat hij nooit in een coalitie stapt met de PVV. Het zou kunnen dat een aantal Wilders-aanhangers daarom nog afhaakt. Maar ook als Wilders het niet haalt en Rutte verder kan regeren in een of andere coalitie, zal hij rekening moeten houden met de gevoeligheden en de frustraties die Wilders naar boven heeft gehaald. Met alleen maar een bloeiende economie blijf je geen verkiezingen winnen.