Stembussen puilen uit

Bijna 13 miljoen stemgerechtigde Nederlanders konden gisteren tot 21u stemmen met het rode potlood – nergens elektronisch – in meer dan 9.000 stembureaus, bemand door 70.000 mensen. Door de grootte van de stembrieven en de hoge opkomst moesten die hier en daar de stembusstamper bovenhalen.

De Nederlanders konden zelfs stemmen in stations, op luchthavens en op de onbewoonde Marker Wadden. Er waren meer dan 27.000 stemhokjes, maar zelfs dat bleek in de loop van de middag niet genoeg. Op diverse plekken werden hokjes bijgeplaatst. Amsterdam liet voor alle zekerheid ook 25.000 stembiljetten bij drukken.

Die stembiljetten belandden uiteindelijk in 13.000 stembussen. Die moesten, mede door de opkomst, al vroeg op de dag aangestampt worden. ‘Stemmen stampen’ is folklore in Nederland. Goed voorbereide stembureaus hebben daar alaam voor in de vorm van een stemmenstamper. Elders werd het met de voeten gedaan. Normaliter mag een stembus niet geopend worden voor het sluiten van het stembureau. Maar nood breekt wet.

Dat het aanstampen snel nodig was, lag ook aan de omvang van het stembiljet. Veel kiezers worstelden met het enorme ding dat de kandidatenlijsten van achtentwintig partijen kon omvatten (niet alle partijen deden in elke kieskring mee). Het document dat in het nauwe stemhokje openen dichtgevouwen diende te worden, bleek moeilijk te manipuleren. “Even handig als een landkaart”, “mijn tafellaken is kleiner”, “het lijkt op behangen”, waren enkele opgevangen opmerkingen.

Na alle ophef in de aanloop verliep de stembusgang vlekkeloos. In Amsterdam vroeg de burgemeester om in een stembureau in een moskeegebouw de Turkse vlaggen te verwijderen. Dat gebeurde onmiddellijk.