Durven we het aan?

robots steeds meer taken van ons overnemen, wat doen we dan met het menselijk kapitaal in onze samenleving?

Een eerste mogelijkheid is om robots te belasten. Als ondernemers hun menselijke krachten willen vervangen door technologische apparatuur, dan moeten ze daarvoor maar betalen. Zelfs Bill Gates, de oprichter van Microsoft, is daarvoor te vinden. Maar in een samenleving die zo afhankelijk is van technologische vernieuwing, mag je die innovatie niet te veel belasten. Er is dus méér nodig.

Wat kan een basisinkomen bijbrengen? Elke burger krijgt een inkomen van – laten we zeggen – zo’n 1.000 euro per maand, waarover hij of zij vrijelijk kan beschikken. Vindt hij dat genoeg om van te leven? Het zij zo. In dat geval hoeft hij niet in concurrentie te treden met de robots. Wil hij toch meer maken van zijn leven? Dan kan hij zelf initiatieven nemen en zo impulsen geven aan de economie. Aangezien overleven geen doel op zich meer is, kan zijn creativiteit leiden tot fantastische nieuwe ideeën. Vrijheid, blijheid dus.

Ben je links of ben je rechts?

Het is meteen duidelijk waarom liberale partijen dit idee omarmen. Het invoeren van een basisinkomen is een ideaal plan om de overheid te ontvetten. De sociale uitgaven kosten ons nu 100 miljard euro per jaar. Geef elke ‘actieve’ Belg een basisinkomen van 1.000 euro per maand en je komt op een kost van 130 miljard euro. Het gat van 30 miljard kan worden overbrugd, afhankelijk van de politieke ideo- logie. Ben je links, dan verhoog je de belastingen. Ben je rechts, dan bespaar je in het apparaat van de overheid. Want dat is hoe dan ook een voordeel van het invoeren van een basisinkomen: er kan flink worden gesnoeid in de logge administratie voor de toekenning van pensioenen, werkloosheidsuitkeringen, kinderbijslagen, leeflonen en studiefinancieringen, want die vallen allemaal weg. Alleen de uitkeringen voor zieken en gehandicapten (28 miljard per jaar) vallen buiten de norm.

Draagvlak wordt steeds groter

Uit onderzoek is gebleken dat 60% van de Vlamingen wel te vinden is voor een basisinkomen. Stilaan zijn ook steeds meer politici en ondernemers mee. Karel Van Eetvelt, het boegbeeld van de zelfstandige ondernemers van Unizo, ziet er wel iets in. Net als Jan Vercamst, de voormalige topman van de liberale vakbond ACLVB. En ook politici zoals CD&V-voorzitter Wouter Beke en Kristof Calvo, fractieleider van Groen in de Kamer.

Hun motieven lopen wel sterk uiteen. Voor de ondernemers is het basisinkomen vooral een manier om het afstoten van menselijke krachten af te wentelen op de overheid. Voor de linkse partijen is het veeleer een instrument om hun kiezers meer financiële vrijheid te geven om hun leven zelf in te delen.

De invoering van een basisloon voor iedereen kost naar schatting 130 miljard euro. Cruciaal is hoeveel daarvan kan worden terugverdiend via besparingen en nieuwe impulsen in de economie.