Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Grootmachten spelen gevaarlijk schaakspel
Wankel evenwicht tussen VS, China en Rusland staat op het spel
De verhoudingen tussen de Verenigde Staten, China en Rusland zijn in vele jaren niet zo strak gespannen geweest. De relatie tussen Washington en Moskou kan nauwelijks nog slechter worden. En er is nog meer onheil op komst. Want volgens sommige kenners wordt een oorlog met China op termijn bijna onvermijdelijk.
“Als China zijn succes bestendigt, is oorlog onvermijdelijk.” Met die schokkende openingszin publiceerde politicoloog en Chinakenner Jonathan Holslag (VUB) deze week een onheilspellend opiniestuk. De stelling van Holslag: naarmate China economisch en militair verder blijft groeien, zullen de spanningen met de VS steeds hoger oplopen. Vooral de strijd om de dominantie van de Stille Oceaan zal steeds heter worden. Op dit moment kan China zowel economisch als militair nog lang niet tippen aan de VS, zegt Holslag. Maar terwijl de Amerikanen overal ter wereld aanwezig willen zijn, concentreert China zijn defensie in Oost-Azië. Zo krijgt het stilaan het overwicht in zijn achtertuin, de Zuid-Chinese Zee. De Amerikanen, die met hun marine in die regio altijd zeer sterk aanwezig waren, willen die machtspositie niet opgeven. Zij zien met lede ogen aan hoe de Chinese zeemacht, die enkele decennia geleden nog bekend stond als een ‘schrootvloot’ met vooral Russische wapens, performanter wordt. Volgens bepaalde invloedrijke haviken in het Witte Huis zou het zelfs verstandig zijn om niet te lang te wachten met een confrontatie, omdat de winstkansen van de Amerikanen elk jaar slinken.
Welk Chinabeleid?
Dat president Donald Trump niet bang is voor confrontaties, is deze week wel gebleken. Zijn bombardement op Syrië leidde gisteren de aandacht af van zijn gesprekken met de Chinese leider Xi Jinping. Maar het is niettemin duidelijk dat de verhoudingen met China helemaal bovenaan zijn internationale agenda staan. Ook al is nog lang niet duidelijk wat nu precies de speerpunten zijn van het nieuwe Amerikaanse Chinabeleid. Tijdens zijn verkiezingscampagne liet Trump bijvoorbeeld blijken dat hij graag relaties wil aanknopen met Taiwan. Maar na een gepikeerde reactie van Peking, dat Taiwan beschouwt als een opstandige provincie van China, bond Trump snel in en keerde hij terug naar het één-China-beleid van zijn voorgangers. Op korte termijn lijken de economische belangen van de beide grootmachten nog te groot om op een harde confrontatie aan te sturen. Voor China is de export naar de VS cruciaal. Trump daarentegen ergert zich aan het enorme handelstekort van 347 miljard dollar met China. Hij vindt dat de Chinezen de markt verpesten met hun goedkope exportartikelen en dreigde tijdens zijn campagne met een importtarief van 45%.
Gevaarlijk voor Europa
Hoe de relatie tussen de VS en China verder zal evolueren, is nog een vraagteken. Het wederzijdse wantrouwen is in elk geval groot. En Peking wil een partnerschap tussen gelijken, maar dat strookt helemaal niet met het temperament van Donald Trump. Als de Chinezen van de VS niet krijgen wat ze willen, dan zullen ze verdere toenadering zoeken tot Rusland. En dan ontstaat er een situatie die ook zeer gevaarlijk is voor Europa.
Geen geduld
Dat president Trump niet van plan is om veel geduld te tonen ten opzichte van de andere wereldmachten, heeft hij gisteren zeer duidelijk gemaakt aan de Russische president Poetin. En eerder deze week zond hij aan Peking de boodschap dat hij het probleem van Noord-Korea (dat over enkele jaren klaar zou zijn om kernraketten af te vuren op de Amerikaanse westkust) desnoods alleen zal oplossen, zonder steun van China. Aan de Europese Unie lijkt Trump helemaal lak te hebben. Dat bleek al toen hij de Britse pre- mier Theresa May ostentatief als eerste staatshoofd uitnodigde in het Witte Huis, terwijl Barack Obama na de beslissing over de Brexit had gezegd dat de Britten achterin de rij mochten gaan staan. De NAVO noemt Trump een verouderde organisatie met foute prioriteiten. Hij wil een offensieve coalitie om de internationale terreur te bestrijden. En daarvoor eist hij dat elke NAVO-lidstaat bereid is om 2% van zijn bbp te investeren in defensie. Als de Europese landen niet op deze buitensporige eis ingaan, dan dreigt Trump de Amerikaanse bijdrage aan de NAVO terug te schroeven. En dan wordt de Europese Unie nog een stuk zwakker bij het beschermen van haar buitengrenzen.
Gescoord in de VS
Donald Trump mag zich dan niet bepaald populair maken in de rest van de wereld, maar blijkbaar heeft hij in zijn eigen land deze week wel gescoord. De reacties van de Amerikaanse media op het bombardement in Syrië waren bijna unaniem positief. Het Congres had wel eerst geconsulteerd willen worden. Die opsteker kan Trump goed gebruiken, nadat hij gezichtsverlies had geleden met de mislukte afschaffing van Obamacare en met de juridische afwijzing van zijn plan om de immigratieregels te verstrengen.
Volgens haviken in het Witte Huis kunnen de VS best niet te lang wachten met een confrontatie met China, omdat de winstkansen elk jaar slinken.