Immigratiemodel van Zweden botst op zijn limieten

Was de dader een gefrustreerde migrant? In Zweden vermoeden ze van wel, al was er gisteravond nog lang geen zekerheid.

“Als je niet voorbereid bent, dan ben je simpelweg onvoorbereid.” Het zijn de woorden van Fredrik Reinfeldt, jarenlang premier van Zweden, en ze vatten volgens kenners de Zweedse migratiecrisis perfect samen. Het walhalla voor vluchtelingen, leek het Scandinavische land jarenlang. Niet bezig met oorlog voeren, maar onderdak biedend aan oorlogsslachtoffers. Zweden leek wel een soort humanitaire supermacht waar iedereen welkom was, inclusief papieren, school, huis en werk. Proportioneel, leert onderzoek in The Spectator, is er zelfs geen ontwikkeld land in de wereld te vinden dat méér vluchtelingen opving en asiel verschafte. Vorig jaar waren dat er 163.000, van wie er 32.000 asiel verkregen. Maar het land botste een jaar of drie geleden al op zijn limieten. Omdat het, zoals de ex-premier beschrijft, onvoorbereid was. “Zweden is altijd heel gastvrij geweest voor vluchtelingen, maar ze zijn weggestopt in kolossen van flats uit de jaren zestig en hebben nauwelijks uitzicht op werk en een beter inkomen”, zegt Petra Broomans, hoofddocent Scandinavische talen en cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen en gastdocent aan de UGent. “Vier op de vijf jongeren heeft geen werk en amper vooruitzichten. Dan vraag je om problemen.” Die problemen begonnen een jaar of drie geleden, met vluchtelingen die maar niet geïntegreerd geraken. Afghanen en Somaliërs vormen in Zweden de grootste groep asielzoekers, velen zijn minderjarig. Zo ving Zweden vorig jaar alleen al 35.000 niet-begeleide kinderen op. De meesten vinden geen aansluiting in de maatschappij, klinkt het. “In de voorsteden van Stockholm geldt al enkele jaren de wet van de straat”, vertelt Broomans. “De grote steden, Stockholm, Malmö en Göteborg, tellen 38 multiculturele wijken. In negen daarvan is 80 procent van de bewoners van buitenlandse afkomst. Sinds drie jaar zijn er regelmatig straatprotesten.” Broomans vindt dan ook dat het beeld van het Zweedse welvaartsparadijs moet worden bijgesteld. “De kloof tussen arm en rijk, en tussen autochtoon en allochtoon, wordt de laatste jaren alleen maar groter.”