Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Rollercoaster van 100 dagen Wereld maakt balans Donald Trump op: diepe afgronden, veel bochten en nu en dan een looping
Honderd dagen geleden werd Donald J. Trump ingezworen als president van de Verenigde Staten. Het begin van zijn termijn werd wereldwijd met ingehouden adem én een vergrootglas gevolgd. Wat hebben we nu geleerd over president Trump? Dat hij niet weet waaraan hij begon, veel bochten maakte en geregeld de mist inging. Zijn honderd dagen in zeven quotes die in weinig woorden heel veel zeggen.
“Ik heb meer gedaan dan alle andere presidenten in hun eerste honderd dagen. Maar het is een artificiële grens.” Interview AP
De eerste honderd dagen is een symbolische periode. Trump heeft de tijdspanne zelf belangrijker gemaakt dan ze is, ze overladen met zijn honderddagenplan met meer dan 220 beloofde grote en kleine revoluties. Een conservatieve opperrechter in het Hooggerechtshof is de enige grote belofte die hij waarmaakte. De rest van zijn beslissingen zijn van het niveau van het versoepelen van de wet zodat geesteszieken wapens kunnen kopen. Of Alaska toe te laten beren in hun winterslaap en wolven vanuit helikopters af te schieten. Zelfs de belofte dat hij dag en nacht zou werken om de VS “te redden”, kwam de president niet na. Meer dan dertig dagen sleet hij in zijn exclusieve golfclub in Mar-a-Lago. Resultaat: amper 41% van de Amerikanen vindt dat Trump het behoorlijk doet. Er was maar één moment dat de man – die verkozen werd op binnenlandse thema’s – door een meerderheid werd gesteund. Toen hij Assad de rekening presenteerde voor de gifgasaanval op burgers, steunde 60% hem. Maar de slechte peilingen doet Trump af als fake news. “Ik kijk niet langer naar zenders die onaardige dingen over mij zeggen”, zei hij. Trump leeft ook als president in zijn luchtkasteel.
“Hoe kan je nu weten dat gezondheidszorg zo ingewikkeld is?” Interview Financial Times
Voor elk complex dossier beloofde Trump een simpele oplossing. En die blijken niet te werken. Niet alleen wat Obamacare betreft. Ook het winkeltje ‘Buy American’ draait niet. Nooit in de voorbije tien jaar zijn er zo veel overheidsopdrachten binnengehaald door niet-Amerikaanse bedrijven dan in de voorbije drie maanden. De belofte “job, jobs, jobs” is niet in te vullen. Voor industriële productie is nog amper twee man en een paardenkop nodig. Dat zeggen de kolenboeren en oliebaronnen die hij nochtans goed soigneert. ‘America First’ is hooguit een druppel op een hete plaat. De woede van zijn achterban die geloofde dat hij de verarming van de middenklasse zou omkeren, dreigt alleen groter te worden.
“Mensen praten niet over de NAVO als je wolkenkrabbers bouwt. Maar men vroeg mijn mening. Toen wist ik weinig over de NAVO. Nu veel.” Interview AP
Stoere verklaringen werden zonder blozen 180 graden gedraaid. De NAVO is niet langer voorbijgestreefd, China geen monetaire manipulator meer. De onwetendheid waarop Trump zijn meningen baseerde, is angstaanjagend. De Chinezen deden niets om Noord-Korea te stoppen, vond hij. Tot de Chinese president Xi Jinping hem “tien minuten geschiedenisles” gaf en Trump concludeerde dat “het niet zo simpel is”. Dat kan worden gezien als pragmatisme of openstaan voor argumentatie. Je door de president van China in tien minuten laten ompraten, betekent vooral naïviteit. Het bochtenwerk maakte van Trump, die voorspelbaar onvoorspelbaar is, een onbetrouwbare president. Dat heeft zijn ‘vriend’ Poetin ervaren. Net als de Britten, die prioritair een handelsakkoord zouden krijgen. Sinds het Witte Huis beseft dat een akkoord sluiten met het EU-blok niet moeilijk is en veel meer opbrengt, zijn de Britten tweede keuze. Het baart ook Xi zorgen, ondanks “de chemie” die Trump zegt bij hem te voelen. De verbale oorlog met de Noord-Koreaanse grote leider Kim Jong-un kan de hele regio in brand steken.
“Ik realiseerde me niet dat het presidentschap zo enorm was.” Interview AP
Trump is niet de enige die niet klaar was voor het Witte Huis. Zijn keuze voor adviseurs en regeringsleden is gebaseerd op blinde loyaliteit, niet op ervaring of competentie. Het zorgde voor pijnlijke momenten. Trump en handelsadviseur Joe Navarro werden door bondskanselier Merkel ingewijd in de EU: je kan geen handelsakkoorden met afzonderlijke EUlanden afsluiten. Sneu, net daarvoor was ze in het Witte Huis uitgenodigd. Persvoorlichter Sean Spicer wisselt boertigheden af met halve waarheden en hele leugens. Trumps stafchef Reince Priebus komt niet verder dan brandjes blussen na tweets van de president en ruzies onder adviseurs. De administratie rammelt en is verre van volledig ingevuld. Zelfs topambtenaren die het beleid rond het oververhitte NoordKorea moeten sturen, ontbreken. De ene blunder volgde op de andere. Het inreisverbod uit moslimlanden was twee keer op een juridisch moeras gebouwd. Het decreet dat zijn grote belofte om de ambtenarij fors in te krimpen moest waarmaken, werd ingetrokken. Het verbod op aanwervingen bleek niet werkbaar.
“Verlies is onaanvaardbaar, mensen. Mark, jij krijgt met mij te doen.” Toespraak tot Republikeinen over Trumpcare
Trump dacht dat hij per presidentieel decreet zou kunnen regeren, dat het Congres hem altijd zou volgen. Wie zou zijn stem tegen hem durven te verheffen? Zelfs openlijke dreigementen, zo- als tegen Mark Meadows, een lid van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, en alle andere Republikeinen die Trumpcare afwezen, hielpen niet om iedereen in het gareel te houden. Trump ondervond dat een president verre van alle touwtjes in handen heeft. Juridisch, economisch en politiek is zijn macht beperkt. De honderd dagen mogen symbolisch zijn, het momentum wordt wel aanzien als de wittebroodsweken met het Congres. Daarna volgt wat in huwelijksbeloftes goede en kwade dagen heet. Nu ook de financiering van de Mexicaanse Muur is uitgesteld, Trumps belastingplan kritiek oogst en hij het opblazen van het Nafta-handelsverdrag met Canada en Mexico moest inslikken, dreigt huiselijk geweld in dit gedwongen huwelijk.
“Om zaken te doen heb je geen hart nodig. Dit is anders. Deze beslissingen hebben gevolgen voor mensen.” Interview AP
President zijn vergt meer dan een mediaconcern of een immo- biliënberoep runnen. Jammer dat Trumps aanpak niet anders is. Het businessmodel waarop hij teerde in de zakenwereld, werkt in het Witte Huis niet. Het werkt veeleer tegen. Trump laat zich altijd omringen door mensen die van mening en karakter verschillen. Concentrische cirkels van chaos, worden die genoemd. Die zorgen voor “creatieve” botsingen. Het leidt in het Witte Huis tot rivaliteit. Het regent lekken om anderen voor schut te zetten of hun plannen te torpederen. Om zakendeals te sluiten, kan de “chaos van ideeën” misschien leiden tot een opportunistische deal. In het Witte Huis is het geblinddoekt vogelpik spelen.
“Ik ben goed bezig. Want ik ben president en jij niet.” Interview Financial Times
Er is geen verschil tussen de kandidaat en de president. Trump gelooft nog altijd in zijn eigen waarheid en spreekt die nog even on-
behouwen uit. Hij zweert bij complottheorie en gedraagt zich als een stier die instinctmatig op elke rode lap reageert. Desnoods door een beleid uit te tekenen op een servet in het restaurant van Mar-a-Lago. Alles wat Trump niet lukt, is “het gevolg van sabotage”. Door de staat in de staat. De linkse lobbyisten en media, politieke rechters, inlichtingendiensten. Illegalen die mochten stemmen. Een president die hem liet afluisteren. Complottheorieën die de geloofwaardigheid van de democratische instellingen eroderen. Zijn simplisme is evenmin veranderd. Migratie wordt uitgedrukt in “aliens”. Alles wat Trump zelf doet is “fantastic”, wat anderen doen is “a disaster”. Geopolitieke spanningen klinken als een titel van een western: the bad ones. Trump is niet presidentieel geworden zoals werd gehoopt. Een goede president van de Verenigde Staten zijn, is een moeilijke evenwichtsoefening. Het gebiedt inzicht, minstens van je entourage, geen zelfingenomenheid. Evenveel voorzichtigheid als doortastendheid. Kunnen incasseren en bijsturen. Je aanpak en desnoods jezelf. Misschien moet de onzichtbare first lady Melania toch snel naar Washington verhuizen. Misschien luistert hij naar haar. Zoals de vorige president Barack Obama zich liet bijsturen door Michelle. George Bush door Laura. Zelfs Bill Clinton door Hillary. Alle hulp is welkom.