“We kneden onze personages samen, met vier handen”

Hij is radiojournalist bij de VRT met een voorliefde voor Polen. Zij een Poolse schrijfster die tot voor twee jaar aan het hoofd stond van het Visserijmuseum in Oostduinkerke. Marc Peirs en Maja Wolny hebben elk een boek uit: een thriller en een historische roman. “Inspiratie uit het verleden verbindt ons”, zegt het schrijverskoppel, dat afwisselend in Polen en Vlaanderen woont.

is Marc Peirs’ tweede thriller rond speurder Victor Vansina, die opereert in het criminele milieu in Knokke.

is Maja Wolny’s vierde roman, en eerste Nederlandse vertaling, rondom de pogrom in Kielce waarbij Poolse burgers in 1946 een veertigtal joden uitmoordden. Aan de basis van de roman lag een unieke fotoreeks van de Pools-Belgische communiste Julia Pirotte.

Bloedlijn

Bladeren

Bloedlijn

In mijn beroep draait alles rond feiten en cijfers. Wat daaronder ligt – ambities, emoties, of hoe een jeugd doorwerkt in het heden – wordt in de journalistiek bijna niet beschreven. Zeker radio is een heel compact medium. Als je toch iets wil vertellen over dat pakket dat de drijfveer voor het handelen van mensen uitmaakt, wenkt de fictie.

Peirs: n l

n rm

d et n

k eer

el m.

il at

e et n t, e.

Zwarte

is je tweede fictieboek, Marc. Waarom schrijft een journalist thrillers? Met de thriller als het meest voor de hand liggende genre. Emoties worden daarin nog eens uitvergroot. Woede mondt uit in blinde kolere, wrevel wordt moord.

Maja, noem je de roman die het dichtst op je vel zit. Waarom?

Wolny:

Zwarte Bladeren

Toen ik in het fotografiemuseum van Charleroi mijn geboorteplaats intoetste in de zoekmachine, stootte ik op een reeks foto’s rond het meest gruwelijke incident dat ooit in Kielce heeft plaatsgevonden. Tijdens de pogrom in 1946 werden daar meer dan veertig joden door hun Poolse buren afgeslacht. Julia Pirotte, een Poolse communiste die via een schijnhuwelijk de Belgische nationaliteit had verworven, was als enige ter plaatse met een fotocamera. Hoewel ze als persfotografe voor een communistische krant werkte, hield ze foto’s achter die ze naderhand met haar archief schonk aan het Fotografiemuseum in Charleroi. Pirotte

Pirot vreesde dat foto’s die politiek gevoelig lagen, vernietigd zouden worden als ze in verkeerde handen zouden vallen. En zo zou men ook alsnog de geschiedenis kunnen hertekenen.

Destijds veegden de Polen het verhaal onder de mat. Ligt het onderwerp vandaag nog steeds gevoelig?

Zeker, die pogrom snijdt zo diep dat veel generaties er baat bij zouden hebben om die gebeurtenis uit te wissen. Archieven spreken voor zich. Toch heerst er een zodanig grote ontkenning omdat, wanneer men de daden niet kan rechtvaardigen, men tenminste probeert om de verantwoordelijkheid te ontwijken. In mijn jeugd werd gesteld dat de pogrom het gevolg was van provocatie. En zolang er sprake is van provocatie, dragen ze geen verant-

Wolny: woordelijkheid, redeneerden ze. Ook nu nog ligt het onderwerp gevoelig. Bij de boekvoorstelling van

in Kielce riep een dame met verstikte stem dat “dit soort boeken leugens bevatten die de maatschappij schaden”. En dat stelde ze nota bene in het gebouw waar de pogrom had plaatsgevonden! Hoewel mensen vandaag geen rechtstreekse verantwoordelijkheid meer dragen voor die wandaad, proberen sommigen het toch te ontkrachten om het leven draaglijk te houden. Die naoorlogse jaren waren voor Polen zo donker dat ontkenning een manier van overleven was.

Zwarte Bladeren

Maja, je woonde bijna vijftien jaar in Vlaanderen. Valt de confrontatie met een dergelijke houding tegenover het verleden in Polen dan niet zwaar?

Onverwerkt verleden is er overal. Oostduinkerke, onze Vlaamse stek, is de gemeente van Irma Laplasse. Zeventig jaar na de oorlog vraagt men zich in boeken nog steeds of ze nu al dan niet de Witte Brigade verraden heeft. Vergeet niet dat Polen

pas sinds

Peirs:

fd tn 1990 een democratie is, en de bevolking pas sinds toen zaken kon bovenspitten en verwerken. Bovendien is de manier waarop de nazi’s tekeergingen in Polen niet te vergelijken met de situatie in onze contreien. Procentueel is er ten gevolge van de Tweede Wereldoorlog geen enkel land dat zoveel doden te betreuren heeft als Polen: maar liefst 16%.

De Tweede Wereldoorlog is in Polen nog niet afgerond. Elke familie heeft wel een dode te betreuren. Ook omgaan met het verleden en geschiedenis ligt in Polen anders. Al van jongs af aan zijn ze zich er heel bewust van de geschiedenis. De kennen onze kinderen niet, maar het Poolse volkslied wel.

Wolny:

Wolny:

Wolny:

Peirs:

Brabançonne Er lopen gesprekken om

in het Red Star Line Museum voor te stellen.

Zwarte Bladeren

Ja, Julia Pirotte is trouwens ook in Antwerpen geweest, waar ze prachtige foto’s maakte van joodse kinderen. Een van de hypothesen die ik tracht te onderzoeken met een Vlaamse historica is de vraag of de naoorlogse migratiegolf van Oost-Europese joden naar Antwerpen deels samenhangt met de pogrom in Kielce. Zo kort na de holocaust veroorzaakte de massamoord een paniekgolf onder de joden in Centraal-Polen. De nazi’s waren verslagen, maar de haat was er nog.

Leven met een schrijver aan je zijde, hoe gaat dat?

Wij zijn allebei geïntrigeerd door het verleden.

Die klomp van emoties en gedachten die we zijn, is alleen te verklaren door de werking van het leven erop. Uiteraard speelt het verleden daar een grote rol in.

We zijn steeds bezig met psychologische archeologie. Ik vind meer inspiratie in maatschappelijke geschiedenis, Marc in persoonlijke geschiedenis. Die inspiratie uit het verleden verbindt ons, net als de sterke psychologische onderbouw. We praten vaak over onze boeken, en kneden ook samen onze karakters, met vier handen. Ik ken zijn personages al goed, maar Marc kent ook de mijne. In ons huis leven wij in een grote familie van kinderen en geesten

Wolny:

(lacht).