Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Nederlandse taal bezwijkt niet onder druk van Engels
Een requiem voor het Nederlands hoeft nog niet te worden ingezet. De invloed van het Engels beperkt zich voorlopig tot het internet en het wetenschappelijk onderzoek. Dat blijkt uit een studie van de Nederlandse Taalunie.
De wereld is een dorp en in ons dorp woont de hele wereld, maar dat betekent niet dat het Nederlands op sterven na dood is. Integendeel. De Nederlandse taal is in vrijwel alle sectoren van de samenleving dominant.
In Vlaanderen spreekt nog altijd 91,1% van de mensen Nederlands in zijn naaste omgeving: thuis, bij de dokter, in de winkel. In Nederland is dat 88,8%. Met collega’s spreekt 80% van de Vlamingen en Nederlanders alleen Nederlands.
Mooie taal
Van het basisonderwijs tot het niet-universitair hoger onderwijs is het Nederlands de belangrijkste instructietaal. Toegegeven, in masteropleidingen en universitair onderzoek verandert dat beeld ingrijpend. Daar duwt vooral het Engels het Nederlands van zijn dominante plaats. Dat is ook het geval bij wie online wat opzoekt of nieuws volgt (32,1% van de Vlamingen doet dat zowel in het Engels als in het Nederlands). Toch vindt omzeggens heel moedertaalen niet-moedertaalsprekend Vlaanderen en Nederland het Nederlands een ‘mooie taal’ die aan de volgende generatie moet worden doorgegeven.
Deze conclusies trekt de Nederlandse Taalunie uit een enquête die ze, samen met de UGent en het Meertens Instituut, aan 6.500 Nederlanders en Vlamingen voorlegde. Fundamenteel onderzoek, dat zeker, maar zagen we u net een geeuw onderdrukken toen u de vorige paragraaf las?
Sms versus Facebook
“Echt verrassend zijn deze resultaten niet”, reageert Neerlandicus Johan De Caluwe van de UGent, die het onderzoek mee coördineerde. “Maar het interessantste deel moet nog komen. Het voorliggende onderzoek is een nulmeting, het ijkpunt op basis waarvan we verschuivingen in het Nederlands kunnen blootleggen. De Taalunie wil deze enquête vanaf nu elke twee jaar hernemen en haar beleid daar mee op baseren.”
De opmerkelijkste bevinding is dat mensen hun taalgebruik laten afhangen van de situatie. De taal waarin je iets opzoekt op het internet, hoeft helemaal niet dezelfde te zijn als die waarin je les volgt of die je met de dokter spreekt. “Mensen blijken heel soepel om te gaan met meertaligheid”, zegt De Caluwe. “Sms’en doen we meer in onze vertrouwde thuistaal dan posten op Facebook. Daar sluipt makkelijker Engels in, want je plaatst er berichten voor vrienden of familie uit de hele wereld.”
Opvallend is ook de dominantie van het Engels in het wetenschappelijk onderzoek: in 2015 werd 96% van de Nederlandse en 92,5% van de Vlaamse proefschriften in het Engels geschreven. “Een tiental jaar geleden had ik één doctoraatsstudent die zijn thesis in het Engels schreef. Nu doen ze het allemaal. En dat is goed”, vindt De Caluwe. “Zo kan Vlaams onderzoek meteen de hele wereld in.”
Ouders verkiezen Engels
Of het niet ironisch is dat ons Nederlands vooral belaagd wordt vanuit de weten-
JOHAN DE CALUWE
Nederlandse taalkunde UGent “We moeten uiteindelijk allemaal dood, en dat geldt ook voor talen. Maar zolang het Nederlands thuis wordt doorgegeven, zie ik geen probleem.”
schaps- en onderwijshoek? “Zolang er veel naar het Nederlands doorvertaald wordt in de media en in populariserende boeken, zal het zo’n vaart niet lopen”, vindt De Caluwe. “Toch zie je ook doorsijpeling naar het middelbaar onderwijs. Mensen zijn rare wezens: enerzijds roepen ze dat je niet mag plooien onder de Engelse druk. Maar anderzijds, als het over de studiekansen van hun kinderen gaat, zijn ze blij dat die op een school zitten waar in twee talen wordt lesgegeven. De verengelsing van het onderwijs gebeurt vooral onder druk van de ouders.”
Professor De Caluwe is een realistische optimist: “We moeten uiteindelijk allemaal dood, en dat geldt ook voor talen. Maar zolang het Nederlands thuis wordt doorgegeven, zie ik het positief in. Het Engels heeft in onze geglobaliseerde wereld zeker een voetje voor, maar mensen houden vast aan hun identiteit. Hoe meer ons Nederlands onder druk komt te staan, hoe sterker onze liefde voor het Nederlands wordt.”
ASTRID HOUTHUYS
Het volledige rapport vindt u op www.bit.ly/staatvanhetnederlands